środa, 13 czerwca 2012

No to Wakacje !


Cd. Australia

WARUNKI NATURALNE


Australia jest piątym co do wielkości krajem na świecie, a zarazem najmniejszym, najsuchszym oraz najbardziej równinnym ze wszystkich kontynentów. Na uwagę zasługuje fakt, że obszar pustynny zajmuje powierzchnię większą niż na jakimkolwiek innym kontynencie. Dwie trzecie powierzchni leży w klimacie suchym lub półsuchym. Linia brzegowa Australii jest stosunkowo krótka i mało urozmaicona - wzdłuż całego wybrzeża o długości 19 tys. km, można napotkać jedynie dwie duże zatoki: Zatokę Karpentaria i Wielką Zatokę Australijską. Rzeźba terenu jest dość jednostajna. Nie ma tu wielkich rzek, a góry są niskie. Najwyższy szczyt Australii, Góra Kościuszki, a Alpach Australijskich, na granicy pomiędzy Nową Południową Walią a Wiktorią, wznosi się na wysokość 2228 metrów. W Australii wyróżnić można trzy główne krainy: Tarczę Zachodnioaustralijską, Góry Wododziałowe i Wielki Basen Artezyjski. Tarcza, będąca płaskowyżem, pokrywa się z terytorium Zachodniej Australii i zbudowana jest głównie ze skał prekambryjskich, które mają od 570 milonów do 3 miliardów lat. Skały te można podziwiać przede wszystkim na terenie Ziemi Arnhema i Kimberley na północnym zachodzie. Na wschodzie góry rozciągaja się na szerokość 500 kilometrów tworząc łańcuch Gór Wododziałowych. Najwyższe szczyty wznosza się tu do 1500 m. New England Range i Góry Błękitne osiągają wysokość od 900 do 1500 metrów. Pomiędzy Tarczą Zachodnią a Górami Wododziałowymi leżą trzy baseny - Basen Karpentaria, Basen Eyre oraz Basen Murray. Noszą one wspólną nazwę Wielkiego Basenu Artezyjskiego, który jest położony około 300 m n.p.m. Na północy, większa część rzek Basenu Karpentaria spływa do Zatoki Karpentaria. Basen Eyre obejmuje Jezioro Eyre, leżące 15 metrów poniżej poziomu morza. Jest ono najniższym punktem Australii. Obszary te oddzielone są od siebie Pustynią Simpsona. Wzdłuż wybrzeża Queensland ciągnie się największa na świecie rafa, Wielka Rafa Koralowa, długości 2 tysięcy kilometrów, która jest wyraźnie widoczna nawet z kosmosu.


KLIMAT


Przeważająca część Australii ma klimat zwrotnikowy kontynentynentalny suchy lub wybitnie (skrajnie) suchy, na wschodzie (poza barierą gór) wilgotny dzięki częstym napływom morskich mas powietrza. Północna część leży w strefie klimatów równikowych (klimat podrównikowy suchy, przechodzi w wilgotny na wschodzie, natomiast na krańcach Terytorium Północnego i w północnej części Półwyspu Jork występuje odmiana monsunowa). Krańce południowo-zachodnie i południowo-wschodnie kontynentu oraz Tasmania mają klimat podzwrotnikowy morski typu śródziemnomorskiego. 80% powierzchni otrzymuje średnio mniej niż 600 mm opadów rocznie, 50% - mniej niż 300 mm. Najniższe opady: ok. 100 mm występują w rejonie Jeziora Eyre, 50 mm notuje się na nizinie Nullarbor. Na wschodnim wybrzeżu Australii i na Tasmanii średnie roczne opady wynoszą 1000-2000 mm i więcej. Stosunkowo wysokie opady osiągające wartość ponad 1000 mm na północnym wybrzeżu i na półwyspie Jork są ograniczone do jednej pory deszczowej występującej pomiędzy grudniem a marcem. Średnia temperatura w najchłodniejszym miesiącu, którym jest lipiec wynosi 20 25°C, tylko w południowo-wschodniej części Australii i na Tasmanii spada poniżej 10°C (w górach poniżej 5°C). W północno-zachodniej części Australii średnia temperatura w najcieplejszym miesiącu - styczniu - dochodzi do 34°C, a maksima absolutne przekraczają 50°C. Roczne wahania temperatur są stosunkowo niewielkie (do 15°C we wnętrzu Australii). W północno-zachodniej części Australii występują burze (do 100 dni w roku). Na pustyniach często powstają burze pyłowe. Do połnocnych wybrzeży docierają średnio 2-4 razy w roku cyklony tropikalne zwane willy-willy.


Informacje ogólne

Australia, najmniejszy kontynent (o powierzchni 7,7 mln km2), położony w całości na półkuli południowej, który wraz z czterema archipelagami: Nową Zelandią, Melanezją, Mikronezją i Polinezją, rozsianymi na wielkich przestrzeniach Oceanu Spokojnego, tworzy odrębną część świata nazywaną Australią i Oceanią. Australia nie posiada połączenia lądowego z żadnym innym kontynentem. Północne, zachodnie i południowe brzegi kontynentu oblewają wody Oceanu Indyjskiego, wschodnie - Oceanu Spokojnego.


Systemy ustrojowe państw Australii i Oceanii


Rozciągłość południkowa Australii wynosi 3200 km, równoleżnikowa - 4100 km. Najdalej na północ (10°43’S) sięga przylądek Jork na półwyspie o tej samej nazwie w stanie Queensland, na południe (39°08’S) Przylądek Wilsona w Wiktorii, najdalej na zachód (113°09’E) przylądek Steep Point w Australii Zachodniej, na wsch. (153°42’E) Przylądek Byrona w Nowej Południowej Walii. 4 w roku cyklony tropikalne zwane willy-willy.


Ludność


Australię zamieszkuje ponad 18 mln osób (1995), co stanowi tylko ok. 0,3% ludności świata. Przyrost naturalny 8‰. Średnia gęstość zaludnienia Australii jest bardzo niska i wynosi ok. 2 osoby/km2, najgęściej zaludnionymi obszarami są wybrzeża - przede wszystkim wschodnie i południowo-wschodnie, a także południowo-zachodnie Wielkie obszary centralnej Australi - poza nielicznymi osadami i farmami - są nie zamieszkane. Australia cechuje się wysokim stopniem urbanizacji, ludność miejska stanowi ponad 71%. Największymi miastami są: Sydney (3,7 mln), Melbourne (3,2 mln), Brisbane (1,3 mln), Perth (1,2 mln) i Adelaide (1,1 mln). Cały obszar Australii wraz z Tasmanią tworzy państwo federacyjne - Australię.


Ukształtowanie poziome


Kontynent australijski cechuje się znacznym stopniem zwartości - średnia odległość od morza wynosi tu 336 km, maksymalna - powyżej 900 km. Linia brzegowa, o łącznej (wraz z wyspą Tasmanią) długości 19 700 km, jest słabo rozwinięta. Większe półwyspy - Ziemia Arnhema (ok. 243 tys. km2) i Jork (235 tys. km2) znajdują się na północy, pomiędzy nie wcina się zatoka Karpentaria o pow. 328 km2. Druga większa zatoka - Wielka Zatoka Australijska, znajdująca się na południu, jest szeroka i niezbyt głęboko wcięta. Na południowym wschodzie leży jedyna większa wyspa - Tasmania (ponad 63 tys. km2). Łącznie wyspy (bez wysp Oceanii) zajmują tylko 1,1% powierzchni Australii.


Budowa geologiczna


Zachodnia część Australii zajmuje prekambryjska platforma krystaliczna, ograniczona od zachodu systemem uskoków. Na wschodzie podłoże prekambryjskie zapada się i pokrywają go grube warstwy skał młodszych, tworzące niecki środkowoaustralijskie, znane z występowania wód artezyjskich. Na południu, na pograniczu platformy i niecek, występuje kaledoński, odmłodzony później orogen Gór Flindersa. Wschodnia część kontynentu zajmuje kaledońsko-hercyński, ostatecznie wypiętrzony blokowo w orogenezie alpejskiej górotwór Wielkich Gór Wododziałowych.


Rzeźba


Australia jest najniższym z kontynentów. Jej średnia wysokość bezwzględna wynosi 292,5 m n.p.m., blisko 87% obszaru kontynentu leży poniżej 500 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem Australii jest Góra Kościuszki (2228 m n.p.m), położona w Alpach Australijskich (Wielkie Góry Wododziałowe). Najniższy punkt (depresja jeziora Eyre w środkowej części kontynentu) znajduje się na wysokości 12 m p.p.m. Obszary nizinne (Niziny Wewnętrzne) ciągną się w poprzek kontynentu szerokim pasem od zatoki Karpentaria na pólnocy po wybrzeże południowe, w jego pobliżu wznoszą się Góry Flindersa o silnie uwarunkowanej tektoniką rzeźbie średniogórskiej.Na zachód od Nizin Wewnętrznych leży rozległa Wyżyna Zachodnioaustralijska. Przeważają tu obszary równinne, często o rzeźbie pustynnej. Ponad powierzchnią zrównania wznoszą się ostańcowe pasma górskie i pojedyncze wzniesienia (inselbergi), dochodzące w Górach MacDonnella do 1525 m n.p.m. (Mt Liebig). Zajmujące wschodnią część Australii Wielkie Góry Wododziałowe cechują się w większości rzeźbą wyżynną. Występuje szereg płaskowyży oddzielonych od siebie uwarunkowanymi tektonicznie, poprzecznymi obniżeniami.Wiele obszarów, m.in. wyżyna Atherton na północy, cechuje się rzeźbą wulkaniczną. Na południu, w obrębie najwyższego pasma Alp Australijskich, a także na Tasmanii występują formy i osady polodowcowe. W środkowej części kontynentu, w obrębie Wyżyny Zachodnioaustralijskiej, a także Nizin Wewnętrznych, znajdują się liczne obszary pustynne i półpustynne, m.in.: Wielka Pustynia Wiktorii, Pustynia Simpsona, Pustynia Gibsona, Wielka Pustynia Piaszczysta, Tanami. Na ich obszarze występują różne typy pustyń: piaszczyste, kamieniste, żwirowe, a także pustynie górskie.


Klimat


Większość obszaru Australii leży w strefie gorącej, kształtowanej przez masy powietrza równikowego i zwrotnikowego. Występują cztery strefy klimatyczne: część północna cechuje się klimatem równikowym wilgotnym, przechodzącym na południu w klimat podrównikowy, z wyraźnie zaznaczoną porą suchą i wilgotną. Dalej na południe występuje strefa zwrotnikowa, przeważają tu obszary o klimacie suchym i skrajnie suchym (o rocznej sumie opadów poniżej 200 mm). Południowo-wschodnia część kontynentu i Tasmania leżą w strefie klimatu podzwrotnikowego. Wschodnie wybrzeże Australii, omywane wodami ciepłego prądu wschodnioaustralijskiego, cechuje się klimatem morskim.


Stosunki wodne


Australia uważana jest za najuboższy w wody powierzchniowe kontynent świata. Ponad 60% powierzchni stanowią obszary bezodpływowe, ok. 30 % obszaru Australii należy do zlewiska Oceanu Indyjskiego, niecałe 10% do zlewiska Oceanu Spokojnego. Większość australijskich rzek ma charakter okresowy lub epizodyczny. Rzeki stałe występują gł. w Wielkich Górach Wododziałowych i na północyn. kontynentu. Najdłuższymi rzekami są: Murray (2574 km), która ma również największe dorzecze (1160 km2, średni przepływ przy jej ujściu wynosi ok. 1900 m3/s), i jej dopływ Darling (2725 km). Jeziora australijskie mają w większości charakter okresowy, największym z nich jest Eyre (średnia powierzchnia ok. 9000 km2). Wiele obszarów, zwł. w obrębie Nizin Centralnych, cechuje się występowaniem bogatych zasobów wód artezyjskich.


Gleby


Większość obszaru Australii zajmują gleby pustynne, półpustynne i piaszczyste. We wschodniej części kontynentu występują gleby brunatne i płowe oraz ilaste wertisole, na południowym wschodzie zaś równikowe gleby ferrallitowe.

Australia.



Religia :)

- Zajęcia religii nie zostały przesunięte do grupy zajęć dodatkowych. W szkole są trzy rodzaje zajęć: obowiązkowe, np. język polski czy matematyka (...), nieobowiązkowe, które stają się obowiązkowymi po deklaracji rodziców - są to języki mniejszości narodowych, wychowanie do życia w rodzinie, religia i etyka. Po deklaracji rodziców, że chcą by dziecko w nich uczestniczyło, stają się one zajęciami obowiązkowymi. Trzecia grupa to zajęcia dodatkowe, oferowane przez szkoły na zasadach dowolnych. Są to np. kółka zainteresowań - wyjaśniła Szumilas.

- Zajęcia obowiązkowe, i te zajęcia, które stają się obowiązkowe po deklaracji rodziców, są bezwzględnie finansowane przez szkołę, są bezpłatne, a samorząd nie może odmówić ich organizacji. Samorząd nie może odmówić ich organizacji, tak jak nie może odmówić organizacji lekcji matematyki - podkreśliła minister edukacji. Zaznaczyła także, że lekcje religii - tak jak innych przedmiotów, które po deklaracji rodziców stają się obowiązkowe - finansowane są w ramach subwencji oświatowej.

Minister edukacji przypomniała, że nauczanie religii regulowane jest dwoma rozporządzeniami. W pierwszym z nich - rozporządzeniu o nauczaniu religii i etyki zapisano, że w planach lekcji uczniów mają być dwie godziny lekcji religii tygodniowo oraz, że liczba ta może być zmieniona jedynie za zgodą biskupa. Drugim jest rozporządzenie o ramowych planach nauczania.

Nowe rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, które ma wejść w życie od 1 września 2012 r., minister edukacji podpisała 20 stycznia br. Wiąże się ono z rozpoczętą we wrześniu 2009 r. reformą edukacji i stopniowym wprowadzaniem nowej podstawy programowej nauczania. W podstawie określone jest, czego i na jakim etapie nauki uczeń musi się nauczyć.

Nowa podstawa programowa dla klas IV-VI szkoły podstawowej i dla szkół ponadgimnazjalnych: zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego i technikum, zacznie obowiązywać od 1 września 2012 r. i będzie wdrażana sukcesywnie począwszy od klasy IV szkoły podstawowej i klas I wymienionych szkół ponadgimnazjalnych.

W nowym rozporządzeniu o ramowych planach nauczania religia, podobnie jak etyka, wychowanie do życia w rodzinie oraz języki mniejszości narodowych czy etnicznych, znajdują się w ramowych planach nauczania w grupie przedmiotów nieobowiązkowych. Nauczanie tych przedmiotów staje się obowiązkowe, jeśli taką rolę wyrażą rodzice ucznia lub sam uczeń, jeśli jest pełnoletni.

Jak poinformowała minister edukacji w nowym rozporządzeniu zamiast podanej liczby godzin religii w szkołach znajduje się odesłanie do rozporządzenia o nauczaniu etyki i religii. Analogicznie jest w przypadku wszystkich przedmiotów nieobowiązkowych, które po wyrażeniu woli rodziców mogą stać się obowiązkowymi.       

Język niemiecki. Czasowniki nieregularne :) na kartkówkę

Język niemiecki
Infinitiv

backen
befehlen
beginnen
beißen
bergen
betrügen
bewegen
biegen
bieten
binden
bitten
blasen
bleiben
braten
brechen
brennen
bringen
denken
dringen
dürfen
empfehlen
erlöschen
erschrecken
erwägen
essen
fahren
fallen
fangen
finden
fliegen
fliehen
fließen
fressen
frieren
gebären
geben
gehen
gelingen
gelten
genesen
genießen
geschehen
gewinnen
gießen
gleichen
gleiten
graben
greifen
haben
halten
hängen
hauen
heben
heißen
helfen
kennen
klingen
kneifen
kommen
können
kriechen
laden
lassen
laufen
leiden
leihen
lesen
liegen
lügen
mahlen
meiden
melken
messen
mögen
müssen
nehmen
nennen
pfeifen
preisen
quellen
raten
reiben
reißen
reiten
rennen
riechen
ringen
rinnen
rufen
salzen
saufen
saugen
schaffen
scheiden
scheinen
schelten
scheren
schieben
schießen
schlafen
schlagen
schleichen
schließen
schlingen
schmeißen
schmelzen
schneiden
schreiben
schreien
schreiten
schweigen
schwellen
schwimmen
schwingen
schwören
sehen
sein
senden
singen
sinken
sinnen
sitzen
sollen
spalten
spinnen
sprechen
sprießen
springen
stechen
stehen
stehlen
steigen
sterben
stieben
stinken
stoßen
streichen
streiten
tragen
treffen
treiben
treten
trinken
tun
verbleichen
verderben
verdrießen
vergessen
verlieren
verschwinden
verzeihen
wachsen
waschen
weichen
weisen
wenden
werben
werden
werfen
wiegen
winden
wissen
wollen
wringen
ziehen
zwingen
Imperfekt

backte
befahl
begann
biss
barg
betrog
bewog
bog
bot
band
bat
blies
blieb
briet
brach
brannte
brachte
dachte
drang
durfte
empfahl
erlosch
erschrak
erwog

fuhr
fiel
fing
fand
flog
floh
floss
fraß
fror
gebar
gab
ging
gelang
galt
genas
genoss
geschah
gewann
goss
glich
glitt
grub
griff
hatte
hielt
hing
hieb
hob
hieß
half
kannte
klang
kniff
kam
konnte
kroch
lud
ließ
lief
litt
lieh
las
lag
log
mahlte
mied
molk
maß
mochte
musste
nahm
nannte
pfiff
pries
quoll
riet
rieb
riss
ritt
rannte
roch
rang
rann
rief
salzte
soff
sog
schuf
schied
schien
schalt
schor
schob
schoss
schlief
schlug
schlich
schloss
schlang
schmiss
schmolz
schnitt
schrieb
schrie
schritt
schwieg
schwoll
schwamm
schwang
schwor
sah
war
sandte
sang
sank
sann
saß
sollte
spaltete
spann
sprach
spross
sprang
stach
stand
stahl
stieg
starb
stob
stank
stieß
strich
stritt
trug
traf
treib
trat
trank
tat
verblich
verdarb
verdross
vergaß
verlor
verschwand
verzieh
wuchs
wusch
wich
wies
wendete
warb
wurde
warf
wog
wand
wusste
wollte
wrang
zog
zwang
Perfekt

gebacken
befohlen
begonnen
gebissen
geborgen
betrogen
bewogen
gebogen
geboten
gebunden
gebeten
geblasen
geblieben
gebraten
gebrochen
gebrannt
gebracht
gedacht
gedrungen
gedurft
empfohlen
erloschen
erschrocken
erwogen
gegessen
gefahren
gefallen
gefangen
gefunden
geflogen
geflohen
geflossen
gefressen
gefroren
geboren
gegeben
gegangen
gelungen
gegolten
genesen
genossen
geschehen
gewonnen
gegossen
geglichen
geglitten
gegraben
gegriffen
gehabt
gehalten
gehangen
gehauen
gehoben
geheißen
geholfen
gekannt
geklungen
gekniffen
gekommen
gekonnt
gekrochen
geladen
gelassen
gelaufen
gelitten
geliehen
gelesen
gelegen
gelogen
gemahlen
gemeiden
gemolken
gemessen
gemocht
gemusst
genommen
genannt
gepfiffen
gepriesen
gequollen
geraten
gerieben
gerissen
geritten
gerannt
gerochen
gerungen
geronnen
gerufen
gesalzen
gesoffen
gesogen
geschaffen
geschieden
geschienen
gescholten
geschoren
geschoben
geschoossen
geschlafen
geschlagen
geschlichen
geschlossen
geschlungen
geschmissen
geschmolzen
geschnitten
geschrieben
geschrie(e)n
geschritten
geschwiegen
geschwollen
geschwommen
geschwungen
geschworen
gesehen
gewesen
gesandt
gesungen
gesunken
gesonnen
gesessen
gesollt
gespalten
gesponnen
gesprochen
gesprossen
gesprungen
gestochen
gestanden
gestohlen
gestiegen
gestorben
gestoben
gestunken
gestoßen
gestrichen
gestritten
getragen
getroffen
getrieben
getreten
getrunken
getan
verblichen
verdorben
verdrossen
vergessen
verloren
verschwunden
verziehen
gewachsen
gewaschen
gewichen
gewiesen
gewandt
geworben
geworden
geworfen
gewogen
gewunden
gewusst
gewollt
gewrungen
gezogen
gezwungen
tłumaczenie

piec
rozkazywać
zaczynać
gryźć, kąsać
bronić
oszukiwać
nakłaniać, poruszać
skręcać, wyginać
oferować
związać
prosić
dmuchać
zostać
piec
złamać
płonąć
przynosić
myśleć
przenikać, nalegać
móc
polecać
gasnąć
przestraszyć
rozważać
jeść
jechać
spadać
chwytać
znajdować
latać
uciekać
ciec, lać się
żreć
zamarzać
rodzić
dawać
iść
powieść się
obowiązywać
wyzdrowieć
rozkoszować się
wydarzyć się
wygrywać
podlewać
równać się
ślizgać się
kopać
chwycić
mieć
trzymać, zatrzymać
wisieć
rąbać, bić
podnosić
nazywać się
pomagać
znać
dzwonić
szczypać
przychodzić
móc, umieć
pełzać
ładować
kazać
biec
cierpieć
pożyczać
czytać
leżeć
kłamać
mleć
unikać
doić
mierzyć
lubić
musieć
brać
nazywać
gwizdać
chwalić, sławić
tryskać
radzić
nacierać, trzeć
szarpać, rwać
jeździć konno
pędzić, biec
czuć, wąchać
walczyć
sączyć, ciec
wołać
solić
żłopać
ssać
tworzyć, stwarzać
rozdzielać, odłączać
świecić
zwymyślać
strzyc
pchać
strzelać
spać
uderzyć
skradać się
zamykać
oplatać, owijać
rzucać, ciskać
topić, tajać
ciąć
pisać
krzyczeć
kroczyć
milczeć
puchnąć
pływać
kołysać się, bujać
przysięgać
widzieć
być
wysyłać, nadawać
śpiewać
tonąć, opaść
rozmyślać
siedzieć
mieć powinność
rozłupywać
prząść, zmyślać
mówić
wyrastać,wschodzić
skakać
kłuć, przebijać
stać
ukraść
wspinać się
umierać
posypywać
śmierdzieć
uderzyć, zderzyć
malować
spierać się
nosić
spotykać się
trudnić się
wchodzić
pić
czynić
zgasnąć, blaknąć
zepsuć się
złościć się
zapomnieć
stracić, zgubić
zniknąć
przepraszać
rozstać
myć
ustępować
wskazywać
odwracać się
starać się
stawać się
rzucać
kołysać
owijać
wiedzieć
chcieć
wyżymać
ciągnąć
zmuszać

Język angielski :) słówka

forma podstawowaII formaIII forma
arisearosearisenpowstawać, pojawiać się
awakeawokeawokenbudzić się
bewasbeenbyć
bearborebornenosić, rodzić
beatbeatbeatenbić
becomebecamebecomezostawać
befallbefellbefallenprzytrafić się, spotykać
beginbeganbegunzaczynać, zacząć
beholdbeheldbeheldujrzeć
bendbentbentpochylić się
besetbesetbesetdreczyć, prześladować
betbetbetzakladać się
bindboundboundprzywiązywać
bitebitbittengryźć, kąsać
bleedbledbledkrwawić
blowblewblowndmuchać
breakbrokebrokentłuc, połamać
breedbredbredhodować
bringbroughtbroughtprzynosić
buildbuiltbuiltbudować
burnburntburntpalić, spalać się
burstburstburstrozrywać
buyboughtboughtkupować
cancouldbeen ablemóc
castcastcastrzucać
catchcaughtcaughtłapać
choosechosechosenwybierać
comecamecomeprzychodzić
costcostcostkosztować
creepcreptcreptskradać się
cutcutcutkroić
digdugdugkopać
dodiddonerobić
drawdrewdrawnrysować
dreamdreamtdreamtsnić
drinkdrankdrunkpić
drivedrovedrivenjechać
dwelldweltdweltmieszkać
eatateeatenjeść
fallfellfallenupaść
feedfedfedkarmić
feelfeltfeltczuć
fleefledfleduciekać
flingflungflungrzucać
flyflewflownlecieć
forbidforbadeforbiddenzakazywać
forecastforecastforecastprzewidywać
forgetforgotforgottenzapominać
forgiveforgaveforgivenwybaczać
forsakeforsookforsakenporzucać
freezefrozefrozenmrozić
getgotgotdostać
givegavegivendawać
gowentgoneiść
grindgroundgroundkruszyć
hanghunghungwisieć
hanghangedhangedzawieszać
havehadhadmieć
hearheardheardsłyszeć
hidehidhiddenskrywać
hithithituderzać
holdheldheldtrzymać
hurthurthurtskrzywdzić, zranić, sprawiać
keepkeptkepttrzymać, zachowywać
kneelkneltkneltklękać
knowknewknownwiedzieć, znać
laylaidlaidkłaść, położyć
leadledledprowadzić
leanleantleantskłonić się, opierać, przechylić
leaveleftleftwychodzić
lendlentlentpożyczać (komuś)
letletletpozwalać
lielaylainleżeć
lieliedliedkłamać
lightlit lightedlit lightedzapalać
loselostlostgubić
makemademaderobić
maymight-móc
meanmeantmeantoznaczać, mieć na myśli
meetmetmetspotkać się
mistakemistookmistakenpomylić
mowmowedmownkosić
musthad tohad tomusieć
paypaidpaidpłacić
putputputklaść, wsadzić
quitquitquitzrezygnować
readreadreadczytać
ridridriduwalniać, oczyścić
rideroderiddenjeździć konno
ringrangrungdzwonić
riseroserisenrosnąć
runranrunbiec
sawsawedsawnpiłować, rżnąć
saysaidsaidmówić
seesawseenwidzieć
seeksoughtsoughtszukać, aportować
sellsoldsoldsprzedawać
sendsentsentwysyłać
setsetsetprzygotowywać, ustawić
sewsewedsewnszyć
shakeshookshakentrząść, wstrząsnąć
shearshearedshornstrzyc
shedshedshedrozsiewać, lać, rozlać
shineshoneshoneświecić, zabłysnąć
shootshotshotwystrzelić, strzelać
showshowedshownpokazywać
shrinkshrankshrunkkurczyć się
shutshutshutzamykać
singsangsungśpiewać
sitsatsatsiadać
sleepsleptsleptspać
slideslidslidpośliznąć się
slingslungslungzawieszać, podwieszać
slitslitslitrozciąć, poderżnąć
smellsmeltsmeltpachnieć
sowsowedsown sowedsiać, zasiać
speakspokespokenmówić
speedspedspedpędzić, jeździć (z dużą prędkością)
spellspeltspeltprzeliterować
spendspentspentwydawać (pieniądze), spędzać czas
spillspiltspiltrozlewać
spinspunspunsnuć, wirować, obracać
spitspatspatpluć, napluć
spoilspoiltspoiltuszkadzać, psuć, zepsuć
spreadspreadspreadrozkladać, rozsmarować, rozszerzyć
springsprangsprungsprężynować
standstoodstoodstać
stealstolestolenkraść
stickstuckstuckprzyklejać(się)
stingstungstungkłuć
stinkstankstunkśmierdzieć
stridestrodestriddenkroczyć
strikestruckstruckstrajkować, walić, uderzać
strivestrovestrivendążyć do czegoś, usiłować, krzątać
swearsworeswornklnąć
sweepsweptsweptzamiatać
swellswelledswollenspuchnąć, obrzęknąć
swimswamswumpływać
swingswungswunghuśtać się, machać czymś
taketooktakenbrać
teachtaughttaughtuczyć (kogoś)
teartoretorndrzeć
telltoldtoldmówić, powiedzieć
thinkthoughtthoughtmyśleć
throwthrewthrownrzucać
thrustthrustthrustpchać, atakować, napierać
treadtrodtroddenstąpać, chodzić po czymś
wakewokewokenbudzić się
wearworewornmieć na sobie, ubierać
weavewovewovenprzemykać
weavewovewoventkać, wplatać
weepweptweptpłakać
winwonwonwygrać
windwoundwoundowijać, nawijać
wringwrungwrungwyciskać, ściskać czyjeś ręce
writewrotewrittenpisać

Zajęcia na wesoło czyli W-F :)

Bieg
2. Na gwidek zmiana kierunku biegu
3. Na gwizdek przysiad i wyskok
4. Skip A
5. Skip C
6. Wymachy rąk do przodu (w biegu)
7. Wymachy rąk do tyłu
8. Wymachy rąk naprzemianstronne
9. Przeplatanka
10. Krok dostawny
11. Marsz: co trzeci krok prawa ręka do lewej nogi, lewa ręka do prawej nogi
12. Skłony z pogłębieniem
13. Skłony do prawej nogi, do środka, do lewej nogi
14. Skrętoskłony
15. 10 przysiadów
16. 10 pajacyków
17. Klęk podparty: wymachiwanie nogami do tyłu
18. Klęk podparty: wymachiwanie nogami w bok
19. Wyrzucanie nóg naprzemianstronne
20. Na siedząco: skłony do prawej nogi, do środka, do lewej nogi
21. Skłony z pogłębieniem
22. dziesięć brzuszków
23. Nożyce pionowe, poziome
24. Rowerek
25. Rozgrzanie stawów skokowych
26. Luźne podskoki, na gwizdek wyskok w górę nogi podciągając do klatki piersiowej

Cd. wzory z fizyki

Szybkość w ruchu jednostajnym
v = s / t

v - szybkość, s - droga,
t - czas ruchu
Droga w ruchu jednostajnym
s = v · t

jw .
Czas ruchu jednostajnego
t = s / v

jw .
Szybkość w ruchu jednostajnym po okręgu
v = 2· p · r / T

p = 3,14, r - promień okręgu, T - czas 1 okrążenia
Przyspieszenie
a = (v - v0 ) / t

a - przyspieszenie,
v - szybkość końcowa,
v0 - szybkość początkowa
Szybkość w ruchu
jednostajnie przyspieszonym
(gdy vo =0)
v = a · t
t = v / a
jw .
Droga w ruchu
jednostajnie
przyspieszonym
(gdy vo =0)
s = a · t 2 / 2
a = 2 · s / t 2
jw .
Czas w ruchu jednostajnie przyspieszonym
(gdy vo =0)


jw .
Pęd ciała
p = m · v
m = p / v
v = p / m
p - pęd, m - masa
Siła
F = m · a
m = F / a
a = F / m
F - siła, reszta jw.
Ciężar ciała
F = m · g

g - przyspieszenie ziemskie, jw.
Praca
W = F · s
F = W / s
s = W / F
W - praca,
s
- przesunięcie.
Moc
P = W / t
W = P · t
t = W / P
P - moc, reszta jw.
Energia potencjalna grawitacji
Ep = m · g · h
m= Ep / gh
h= Ep / mg
Ep - energia potencjalna,
jw .

Energia kinetyczna
Ek = m · v 2/ 2
m = 2·Ek / v 2
Ek - energia kinetyczna, jw.
Równanie dźwigni
F1 · r1 = F2· r2

F1 i F2 siły na obu ramionach, r1 i r2 ramiona dźwigni
Gęstość ciała
r = m / V
m = r · V
V = m / r
r - (to jest ro) gęstość, V - objętość ciała,
m - masa

Ciepło właściwe
c = Q /(m · D t)

c - ciepło właściwe,
m - masa ciała,
Q - dostarczone ciepło,
D t -przyrost temp.
D t= (tk-tp)

Dostarczone ciepło przy ogrzewaniu
Q = c · m · D t

jw .
Częstotliwość
f = 1 /T
T = 1 / f
T - okres drgań,
f - częstotliwość.
Długość fali
l = v · T = v / f
v = l / T
v = l · f
l - długość fali,
v- szybkość, jw.
Natężenie prądu
I = q / t
q = I · t
t = q / I
I- natężenie, t- czas
q- przepływający ładunek,
Napięcie elektryczne
U = W / q
W = U · q
q = W / U
U - napięcie,
W - praca prądu, jw.

Praca prądu
W = U · I · t
I = W / (U · t)
jw .
Moc prądu
P = U · I
U = P / I
I = P / U
P - moc prądu, jw.
Opór elektryczny (rezystancja)
R = U / I
U = I · R
I = U / R
R - opór elektryczny, jw.
Opór zastępczy połączenia szeregowego
Rz =R1 + R2 +...

Rz - opór zastępczy.
Opór zastępczy połączenia równoległego
1/ Rz = 1/R1 + 1/R2 +...

jw .
Przekładnia transformatora
U1 / U2 = z1 / z2
I2 / I1 = z1 / z2

U1 , U2-napięcia na
cewkach 1 i 2,
I1 , I2 -natężenia w
cewkach 1 i 2,
z1, z2 -ilość zwojów
w cewce 1 i 2

Zdolność skupiająca soczewki
Z = 1 / f
f = 1 / Z
Z - zdolność skupiająca,
f
- ogniskowa soczewki

Najważniejsze wzory fizyczne:)

Najważniejsze wzory fizyczne



Siła ciężkości:

Siła wyporu:

Ciśnienie:

Ciśnienie hydrostatyczne:

Gęstość:



DYNAMIKA



Prędkość w ruchu jednostajnym prostoliniowym:

Droga przebyta przez ciało w ruchu jednostajnym prostoliniowym:

Przyspieszenie w ruchu jednostajnie przyspieszonym:

Droga przebyta przez ciało w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym:

Lektury z polskiego :) No to czytamy :)

I. LITERATURA POLSKA
Bogurodzica szerszy kontekst poezji średniowiecznej
− Jan Kochanowski – fraszki, pieśni i treny (wybór)
− Jan Andrzej Morsztyn – wybór wierszy
− Daniel Naborowski – wybór wierszy
− Wacław Potocki – wybór wierszy
− Ignacy Krasicki – bajki, satyry (wybór), Hymn do miłości ojczyzny
− Adam Mickiewicz – Romantyczność
− Adam Mickiewicz Pan Tadeusz
− Adam Mickiewicz Dziady cz. III
− Juliusz Słowacki Kordian: akt I, akt II, akt III sc. 5 i 6
− Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia: część I, część III (scena w obozie rewolucji), część IV (scena w obozie arystokracji i scena finałowa)
− Adam Mickiewicz – wybór wierszy
− Juliusz Słowacki – wybór wierszy
− Cyprian Kamil Norwid – wybór wierszy
− Bolesław Prus Lalka
− Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem – fragmenty z tomu III: rozmowa Andrzejowej Korczyńskiej z synem, rozmowa Benedykta Korczyńskiego z synem
− Eliza Orzeszkowa Gloria victis
− Maria Konopnicka Mendel Gdański
− Bolesław Prus Kamizelka
− Henryk Sienkiewicz Potop
− Kazimierz Przerwa-Tetmajer – wybór wierszy
− Jan Kasprowicz – wybór wierszy
− Leopold Staff – wybór wierszy z różnych epok
− Stanisław Wyspiański Wesele
− Władysław Stanisław Reymont Chłopi (t. I)
− Stefan Żeromski Ludzie bezdomni
− Stefan Żeromski Przedwiośnie
− Witold Gombrowicz Ferdydurke – rozdz. II, III, VI, VII, VIII, IX, X, XII, XIV
− Zofia Nałkowska Granica
− Tadeusz Borowski Pożegnanie z Marią (Pożegnanie z Marią, U nas, w Auschwitzu ..., Proszę państwa do gazu, Bitwa pod Grunwaldem)
− Gustaw Herling-Grudziński Inny świat
− Bolesław Leśmian – wybór wierszy
− Julian Tuwim – wybór wierszy
− Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – wybór wierszy
− Czesław Miłosz – wybór wierszy
− Krzysztof Kamil Baczyński – wybór wierszy
− Tadeusz Różewicz – wybór wierszy
− Zbigniew Herbert – wybór wierszy
− Miron Białoszewski – wybór wierszy
− Wisława Szymborska – wybór wierszy
− Stanisław Barańczak – wybór wierszy
− Jan Twardowski – wybór wierszy
− Sławomir Mrożek Tango
− Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem


Uwaga ważne: wymagana będzie także znajomość kontekstów biblijnych, antycznych i innych.


II. LITERATURA POWSZECHNA
− Sofokles Król Edyp
− Horacy – wybór pieśni
− William Szekspir Makbet
− Molier Świętoszek
− Jan Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera
− Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara
− Joseph Conrad Jądro ciemności
− Albert Camus Dżuma


Przy zdawaniu Matury na poziomie rozszerzonym obowiązują te same lektury co na poziomie podstawowym i do tego dodatkowo następujące lektury:


I. LITERATURA POLSKA
− Jan Kochanowski Treny
− Juliusz Słowacki Kordian
− Witold Gombrowicz Trans‐Atlantyk
− Maria Kuncewiczowa Cudzoziemka
− Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy


II. LITERATURA POWSZECHNA
− Dante Boska Komedia – fragmenty Piekła
− Jan Wolfgang Goethe Faust – część I: fragmenty sceny w pracowni (rozmyślania Fausta o sobie i swoim życiu, rozmowa z Mefistofelesem)
− Franz Kafka Proces
− Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata


Poza wymienionymi lekturami warto oczywiście rozszerzyć swoją wiedzę o inne lektury szkolne – Zawsze na egzaminie warto wiedzieć więcej, te podane wyżej to jednak najważniejsza podstawa.


Antygona” - Sofokles
„Mitologia” - Jan Parandowski
Biblia - dzieło natchnione
„Quo vadis” - Henryk Sienkiewicz
„Kwiatki św. Franciszka” - anonim
„Zygmuntowskie czasy” - Józef Kraszewski
„Odprawa posłów greckich” - Jan Kochanowski
„Ogniem i mieczem” - Henryk Sienkiewicz
„Potop” - Henryk Sienkiewicz
„Pan Wołodyjowski” - Henryk Sienkiewicz
„Makbet” - William Szekspir
„Cyd” - Pierre Corneille
„Powrót posła” - Julian Niemcewicz
„Kubuś Fatalista i jego pan” - Denis Diderot
„Cierpienia młodego Wertera” - Johann Goethe
„Konrad Wallenrod” - Adam Mickiewicz
„Dziady” - Adam Mickiewicz
„Pan Tadeusz” - Adam Mickiewicz
„Kordian” - Juliusz Słowacki
„Fantazy” - Juliusz Słowacki
„Beniowski” - Juliusz Słowacki
„Nie-Boska Komedia” - Zygmunt Krasiński
„Śluby panieńskie” - Aleksander Fredro
„Ojciec Goriot” - Honoriusz Balzac
„Nad Niemnem” - Eliza Orzeszkowa
„Lalka” - Bolesław Prus
Zbrodnia i kara” - Fiodor Dostojewski
„Tonio Krger” - Tomasz Mann
„Chłopi” - Władysław Reymont
„Wierna rzeka” - Stefan Żeromski
„Ludzie bezdomni” - Stefan Żeromski
„Noc listopadowa” - Stanisław Wyspiański
„Warszawianka” - Stanisław Wyspiański
„Wesele” - Stanisław Wyspiański
„Wyzwolenie” - Stanisław Wyspiański
„Moralność pani Dulskiej” - Gabriela Zapolska
„Dzika kaczka” - Henryk Ibsen
„Martin Eden” - Jack London
Opowiadania („Śmierć urzędnika”, „Kameleon”, „Końskie nazwisko”, „Spać się chce”) - Antoni Czechow
„Lord Jim” - Joseph Conrad
„Przedwiośnie” - Stefan Żeromski
„Szewcy” - Witkacy
„Noce i dnie” - Maria Dąbrowska
„Granica” - Zofia Nałkowska
„Brzezina” - Jarosław Iwaszkiewicz: Stanisław, Bolesław, Malwina, Ola, Basia
„Sklepy cynamonowe” - Bruno Schulz: Jakub, Józef
„Ferdydurke” - Witold Gombrowicz
„Mistrz i Małgorzata” - Michał Bułhakow
„Proces” - Franz Kafka
Proza obozowa („Pożegnanie z Marią”, „Proszę państwa do gazu”, „U nas w Auschwitzu”, „Dzień na Harmenzach”, „Bitwa pod Grunwaldem”)- Tadeusz Borowski
„Medaliony” („Doktor Spanner”, „Kobieta cmentarna”, „Przy torze kolejowym”, „Dwojra Zielona”, „Dno”, „Wiza”, „Człowiek jest mocny”, „Dzieci i kobiety w Oświęcimiu”)- Zofia Nałkowska
„Inny świat” Gustaw Herling-Grudziński
Opowiadania okupacyjne („Młyn nad Lutynią”, „Stara cegielnia”, „Kościół w Skaryszewie”)- Jarosław Iwaszkiewicz
„Zdążyć przed Panem Bogiem” - Hanna Krall
„Rozmowy z katem” - Kazimierz Moczarski
„Pamiętnik z powstania warszawskiego” - Miron Białoszewski
„Popiół i diament” - Jerzy Andrzejewski
„Dwa teatry” - Jerzy Szaniawski
„Początek” - Andrzej Szczypiorski
„Następny do raju” - Marek Hłasko
„Ósmy dzień tygodnia” - Marek Hłasko
„Kartoteka” - Tadeusz Różewicz
„Mała apokalipsa” - Tadeusz Konwicki
„Tango” - Sławomir Mrożek
„Operetka” - Witold Gombrowicz
„Czekając na Godota” - Samuel Beckett
„Dżuma” - Albert Camus
„Rok 1984” - George Orwell
„Komu bije dzwon” - Ernest Hemingway

Pierwiastki chemiczne

Pierwiastek chemiczny, substancja prosta stanowiąca zbiór atomów o tej samej liczbie atomowej. Atomy danego pierwiastka chemicznego mogą się różnić liczbą neutronów, a zatem i masą jądra. Atomy takie nazywamy izotopami danego pierwiastka. Niektóre pierwiastki chemiczne tworzą odmiany alotropowe (alotropia).

Przemiany jednych pierwiastków w inne zachodzą samorzutnie w przypadku pierwiastków promieniotwórczych (promieniotwórczość naturalna), lub w przypadku innych pierwiastków tylko w wyniku bombardowania jąder atomowych wysokoenergetycznymi cząstkami (np. protonami, deuteronami, cząstkami α) lub powolnymi neutronami. Pierwiastki chemiczne o liczbie atomowej większej od 92 otrzymywane są w wyniku sztucznych reakcji jądrowych.

Pierwiastki chemiczne najogólniej dzielimy na metale, niemetale i półmetale (obecnie nazwa półmetale nie jest zalecana). Większość z nich występuje we Wszechświecie w związkach chemicznych lub w postaci mieszaniny izotopów. Obecnie znanych jest 115 pierwiastków (usystematyzowanych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych) odpowiadających liczbom atomowym od 1 do 118.

Wynalazki historyczne :)

Według mnie Zośka jest prawdziwym bohaterem. Przytoczę więc kilka argumentów na poparcie mojej tezy.
Zośka to pseudonim Tadeusza Zawadzkiego. Jest to jeden z głównych bohaterów powieści Aleksandra, Kamińskiego - "Kamienie na Szaniec".
Miał on nieczęsto spotykane - szczególnie w dzisiejszym świecie - usposobienie. Był delikatny, łagodny i wrażliwy. Przede wszystkim, był wielkim patriotą i mimo to, że był świadom co za to grozi, podejmował akcje przeciwko okupantom, nie poddawał się w trudnych chwilach. Często na własną rękę zrywał niemieckie flagi, i malował hasła propagujące walkę o wolność. W trudnych chwilach zawsze był oparciem dla kolegów. Jak każdy człowiek miewał wady, jednak uparcie dążył do bycia coraz lepszym. Przykładem jest chociażby jego brak umiejętności pływackich. Przezwyciężył nawet swój strach przed wodą, i opracował pływanie do tego stopnia, że reprezentował „Buki” na zawodach pływackich. Gdy wstąpił w szeregi Małego Sabotażu starał się dążyć do perfekcji także w tym zakresie. Nieustannie i coraz bardziej otwarcie działał na niekorzyść okupantów. Na końcu, poprowadził atak na posterunek w Sieczychach . Akcja została poprowadzona wzorowo, jednak Zośka, który jako pierwszy wpadł na posterunek zmarł.
Tadeusz Zawadzki był wielkim człowiekiem, a także wielkim patriotą. Bez wątpienia jest także prawdziwym bohaterem, który nie wahał się zginąć za ojczyznę

Historia! Najważniejsze daty, które trzeba znać :)

Najważniejsze daty z historii Polski

966 - Chrzest Polski
1000 - Zjazd w Gnieźnie
1138 - Podział Polski na dzielnice
1226 - Sprowadzenie Krzyżaków do Polski przez księcia mazowieckiego Konrada
1241 - Najazd Tatarów, bitwa pod Legnicą
1327 - Początek wojny z Zakonem Krzyżackim
1331 - Bitwa pod Płowcami, pokonanie Krzyżaków
1335 - Zjazd w Wyszehradzie monarchów Czech, Węgier i Polski w celu rozstrzygnięcia wojny z Krzyżakami
1343 - Zawarcie pokoju w Kaliszu
1385 - Unia polsko - litewska
1410 - Bitwa pod Grunwaldem
1411 - Pokój w Toruniu
1431-35 - Wojna z Krzyżakami zakończona pokojem w Brześciu Kujawskim
1444 - Bitwa po Warną
1454 - 66 Wojna trzynastoletnia z Zakonem Krzyżackim
1466 - II pokój w Toruniu
1519-21 - Ostatnia wojna Zakonu Krzyżackiego z Polską
1525 - Hołd Pruski, Albrecht Hochenzollern składa hołd lenny Zygmuntowi I Staremu
1569 - Unia lubelska z Litwą
1570 - Unia sandomierska, porozumienie wszystkich wyznań protestanckich (z wyjątkiem arian), że nie będą się wzajemnie zwalczać
1573 - Konfederacja warszawska, pierwsza wolna elekcja
1596 - Unia brzeska
1600 - Początek wojny ze Szwedami
1605 - Bitwa pod Kircholmem
1618-48 - Wojna trzydziestoletnia
1622 - Rozejm ze Szwedami w Mitawie
1627 - Bitwa morska pod Oliwą
1629 - Pokój w Altmarku
1609-19 - Wojny polsko-rosyjskie
1620-99 - Wojny polsko-tureckie
1620 - Klęska pod Cecorą
1621 - Bitwa pod Chocimiem
1672 - Najazd turecki na Polskę, zdobycie przez Turków Kamieńca Podolskiego
1673 - Zwycięstwo pod Chocimiem
1683 - Odsiecz wiedeńska
1699 - Pokój w Karłowicach
1717 - Sejm Niemy
1768-72 - Konfederacja barska
1772 - I rozbiór Polski dokonany przez Rosję, Austrię i Prusy
1788-92 - Sejm Wielki Czteroletni
1791 - Uchwalenie Konstytucji 3 Maja
1792 - Konfederacja Targowicka
1793 - II rozbiór Polski dokonany przez Rosję, Austrię i Prusy
1797 - Powstanie Legionów Polskich we Włoszech
1807 - Utworzenie Królestwa Polskiego
1809 - Wojna z Austrią
1816 - Utworzenie Królestwa Polskiego
1830 - Wybuch powstania listopadowego
1846 - Wybuch powstania krakowskiego
1863 - Wybuch powstania styczniowego
1914-18 - I wojna światowa
1914 - Utworzenie Polskiej Organizacji Wojskowej przez Józefa Piłsudzkiego
1918 - Odzyskanie niepodległości
1919 - Uchwalenie Małej Konstytucji
1919-21 - Wojna polsko-bolszewicka
1921 - Bitwa warszawska (cud nad Wisłą)
1921 - Traktat ryski, ustanowienie granic Polski
1926 - Konstytucja marcowa
1926 - Zamach majowy marszałka Józefa Piłsudzkiego
1939 - Zerwanie przez Niemcy paktu o nieagresji Polski, wybuch II wojny światowej
1940-45 - Powstanie i działalność Polskiego Państwa Podziemnego
1943 - Powstanie w getcie warszawskim
1944 - Wybuch Powstania Warszawskiego
1945 - Zakończenie II wojny światowej, konfederacja w Jałcie, bezwarunkowa kapitulacja III Rzeszy, konfederacja w Poczdamie
1947-56 - Polska w okresie stalinizmu
1980 - Powstanie NSZZ „Solidarność”
1981 - Powstanie stanu wojennego w Polsce
1989 - Obrady Okrągłego Stołu, koniec rządów komunistycznych

Fizyka :( nie lubimy

I zasada dynamiki
W inercjalnym układzie odniesienia, jeśli na ciało nie działa żadna siła lub siły działające równoważą się, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym.
(Philosophiae Naturalis Principia Mathematica, 1726 edition):
Lex I. Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi vel movendi uniformiter in directum, nisi quatenus illud a viribus impressis cogitur statum suum mutare.
Każde ciało trwa w swym stanie spoczynku lub ruchu prostoliniowego jednostajnego, jeżeli siły przyłożone nie zmuszą ciała do zmiany tego stanu.
O takim ruchu mówimy czasem jako o ruchu swobodnym.
Wybierzmy ciało spełniające założenia pierwszej zasady dynamiki i przypiszmy mu pewien układ odniesienia. Każde ciało, na które też nie działa żadna siła będzie w tym układzie odniesienia również spoczywało lub poruszało się po linii prostej ruchem jednostajnym. Każdemu takiemu ciału również można przypisać pewien nowy układ odniesienia. Układy te będą względem siebie spoczywały lub poruszały się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Takie układy odniesienia nazywamy układami inercjalnymi.
Dlatego pierwsza zasada dynamiki jest traktowana jako postulat istnienia inercjalnego układu odniesienia i jest formułowana:
Istnieje układ odniesienia, w którym ciało nie podlegające oddziaływaniom zewnętrznym spoczywa lub porusza się po prostej ze stałą prędkością.
Jeżeli istnieje jeden inercjalny układ odniesienia, to istnieje ich nieskończenie wiele. Układy inercjalne spoczywają lub poruszają się względem siebie po linii prostej ze stałą prędkością.
Wyżej opisany sposób zamiany opisu ruchu z jednego układu odniesienia do innego w mechanice klasycznej nazywany jest transformacją Galileusza.
Bezwładność ciał jest to zdolność ciał do przeciwstawiania się wszelkim zmianom ruchu. Miarą bezwładności jest jego masa.

II zasada dynamiki[edytuj]

II zasada dynamiki
Jeśli siły działające na ciało nie równoważą się (czyli siła wypadkowa \vec{F}_{w} jest różna od zera), to ciało porusza się z przyspieszeniem wprost proporcjonalnym do siły wypadkowej, a odwrotnie proporcjonalnym do masy ciała.
Współczynnik proporcjonalności jest równy odwrotności masy ciała:
\vec{a}=\frac 1 m \vec{F}_{w} = \frac {\vec{F}_{w}} m .
W wersji oryginalnej:
Lex II. Mutationem motus proportionalem esse vi motrici impressae, et fieri secundum lineam rectam qua vis illa imprimitur.
Zmiana ruchu jest proporcjonalna do przyłożonej siły poruszającej i odbywa się w kierunku prostej, wzdłuż której siła jest przyłożona.
W wersji zwanej uogólnioną (uogólniona druga zasada dynamiki), zasada ta obowiązuje również dla ciała o zmiennej masie np. w mechanice relatywistycznej:
Zmiana pędu ciała jest proporcjonalna do działającej siły wypadkowej.
\frac{d\vec p}{dt}=\vec F
Przy prędkościach, w których nie występują efekty relatywistyczne czyli dla prędkości znacznie mniejszych od prędkości światła, zasadę tę można wyrazić w wersji uproszczonej (ta wersja funkcjonuje na wstępnych etapach nauczania fizyki i jest stosowana powszechnie do obliczeń):
Przyspieszenie z jakim porusza się ciało jest proporcjonalne do działającej siły, a odwrotność masy jest współczynnikiem proporcjonalności. Kierunek i zwrot przyspieszenia jest zgodny z kierunkiem i zwrotem siły.
\vec a = \frac{\vec F}{m}

III zasada dynamiki (zasada akcji i reakcji)[edytuj]

III zasada dynamiki
Oddziaływania ciał są zawsze wzajemne. Siły wzajemnego oddziaływania dwóch ciał mają takie same wartości, taki sam kierunek, przeciwne zwroty i różne punkty przyłożenia (każda działa na inne ciało).
Jeśli ciało A działa na ciało B siłą F (akcja), to ciało B działa na ciało A siłą (reakcja) o takiej samej wartości i kierunku, lecz o przeciwnym zwrocie.
W wersji skróconej:
Każdej akcji towarzyszy reakcja równa co do wartości i kierunku lecz przeciwnie zwrócona.
Lecz należy pamiętać, że siły się nie równoważą.
W wersji oryginalnej:
Lex III. Actioni contrariam semper et aequalem esse reactionem; sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse aequales et in partes contrarias dirigi.
Względem każdego działania istnieje przeciwdziałanie zwrócone przeciwnie i równe, to jest wzajemne działania dwóch ciał są zawsze równe i zwrócone przeciwnie.
III Zasada dynamiki, słuszna tylko w mechanice nierelatywistycznej, zwana jest zasadą akcji i reakcji. Zasada ta zakłada, że oddziaływania rozchodzą się w przestrzeni z nieskończoną prędkością. Doświadczenia wskazują, że wszystkie oddziaływania rozchodzą się ze skończoną prędkością nieprzewyższającą prędkości światła.
W zasadach dynamiki
ciało oznacza punkt materialny,
ruch dotyczy ruchu względem układu odniesienia będącego układem inercjalnym.
Zasady dynamiki można również zapisać dla wielkości kątowych w ruchu obrotowym, ale prosta analogia ma miejsce tylko w przypadkach, gdy oś obrotu nie zmienia kierunku (ustalona oś, toczenie prostoliniowe). Zasady te mogą być stosowane w układach nieinercjalnych po uwzględnieniu sił bezwładności.

Przysposobienie obronne :) pierwsza pomoc

Łańcuch ratunkowy
Łańcuch: pierwsza pomoc - pomoc ambulatoryjna - pomoc specjalistyczna.
Łańcuch ratunkowy jest zespołem czynności ratowniczych zazębiających się i dających większe rokowania na przeżycie poszkodowanego.
  • Prewencja – nauczanie zasad pierwszej pomocy teoretycznie i praktycznie
  • Wczesne rozpoznanie i wezwanie pomocy – w tym ogniwie należy rozpoznać rodzaj zagrożenia. Należy opisać co się dzieje z poszkodowanym
  • Wczesne rozpoczęcie RKO (resuscytacji krążeniowo-oddechowej) – jeżeli dojdzie do nagłego zatrzymania krążenia
  • Wczesna defibrylacja – do NZK dochodzi głównie poprzez mechanizm migotania komór aby przywrócić prawidłową pracę serca należy wykonać defibrylacje. ERC (Europejska Rada Resuscytacji) wprowadziła program z użyciem AED – automatyczny defibrylator zewnętrzny
  • Opieka poresuscytacyjna – są to czynności wykonywane w szpitalu, są to czynności medyczne wykonywane w celu przywrócenia poszkodowanego do jak najlepszej sprawności i powrotu do normalnego życia.
Przebieg akcji ratunkowej powinien pozwolić na łagodne przejście do kolejnego ogniwa łańcucha (np. z etapu pomocy przedmedycznej do etapu pomocy specjalistycznej po przyjechaniu karetki pogotowia P- zespołu podstawowego, S-zespołu specjalistycznego z lekarzem), przez co ogniwa łańcucha ratunkowego nachodzą na siebie.

Zakres pierwszej pomocy

W zakres pierwszej pomocy przedmedycznej wchodzą takie czynności jak (istotna kolejność):
  1. zabezpieczenie miejsca wypadku
  2. sprawdzenie stanu poszkodowanego (podstawowych funkcji życiowych – krążenia, oddechu i świadomości, zlokalizowanie odniesionych urazów)
  3. zapewnienie sobie pomocy, wezwanie pogotowia ratunkowego lub innych specjalistycznych służb ratowniczych
  4. prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej, zatamowanie krwotoków i działanie przeciwwstrząsowe
  5. wykonanie pozostałych/innych czynności ratunkowych zależnych od stanu poszkodowanego
  6. ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (jedynie jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny i zaistniała potrzeba pozostawienia go bez opieki na dłuższy okres czasu)

Zabezpieczenie miejsca wypadku

Zabezpieczenie miejsca wypadku ma na celu ochronę zarówno poszkodowanego, ratownika, jak i osób trzecich (gapiów, innych uczestników ruchu drogowego, itp.).
Procedury zabezpieczania są zależne od sytuacji. Standardowo w wypadkach komunikacyjnych zatrzymuje się ruch na danym odcinku drogi. W tym celu na drodze, w odpowiednio oddalonym miejscu ustawia się trójkąt ostrzegawczy. Praktycznie odległość ustawienia trójkąta od miejsca zdarzenia zależy od rodzaju drogi (inna będzie na drodze gminnej, inna na autostradzie), warunków atmosferycznych, rzeźby terenu, itd. Trójkąt ostrzegawczy w razie konieczności może być zastąpiony np. samochodem, który – o ile jest dobrze widoczny – może spełniać podobną funkcję.
Wypadki w domu, szkole, miejscu pracy nie wymagają zwykle szczególnych zabezpieczeń. W przypadku drgawek (np. epilepsji) konieczne jest usunięcie twardych przedmiotów (stoły, krzesła), aby ograniczyć urazy kończyn i tułowia.
Jeśli niemożliwe jest wystarczające opanowanie sytuacji (płonące mieszkanie lub samochód, skażenie chemiczne, pojazd mogący zjechać ze zbocza, możliwość karambolu, itd., ale także zagrożenie wstrząsem znajdujących się wewnątrz pojazdu poszkodowanych) w miarę możliwości przystępuje się do ewakuacji poszkodowanych

Biologia. Układ hormonalny

Hormony - związki organiczne (białkowe lub tłuszczowe) regulujące i koordynujące funkcjonowanie tkanek i narządów; wydzielane przez gruczoły dokrewne.
  • gruczołowe
  • - tworzone w gruczołach dokrewnych i roznoszone krwi
  • tkankowe
  • - powstające w wyspecjalizowanych komórkach, niekiedy różnych tkanek. Uczestniczą w lokalnym, pozanerwowym sterowaniu działaniem narządów; np. hormony przewodu pokarmowego (m.in. gastryna & sekretyna)
  • neurohormony
  • - wydzielane przez niektóre komórki nerwowe (naurosekrecyjne). Np. hormony wytwarzane w podwzgórzu: oksytocyna i wazopresyna oraz podwzgórzowe hormony pobudzające lub blokujące syntezę i wydzielanie hormonów przypadków(?nie doczyt.):
    • hormony uwalniające /liberyny/
    • (RH) - somatotropinę, gonadotropiny, tyreotropinę.
    • hormony hamujące /statyny/
    • (IH) – somatotropinę, prolaktynę.

Hormony:
  • białkowe
  • sterydowe
    • h. kory nadnercza
    • męskie i żeńskie h. płciowe

gruczoł hormon działanie Zaburzenia
nadczynność +
Zaburzenia
niedoczynność -
nadnercza – część korowa kortykoidy
gliko-
mieralal-
regulują metabolizm, gospodarkę: fosforową, wapniowo- manganową, cukrową, tłuszczową choroba Cushinga choroba Addisona
nadnercza – część rdzeniowa adrenalina zapewnia gotowość do obrony
jajniki estrogen, progesteron regulują cykl miesięczny zaburzenia cyklu, kłopoty z utrzymaniem ciąży
jądra testosteron reguluje rozwój cech męskich
przysadka mózgowa FSH, LH (gonadotropiny)
przysadka mózgowa – płat przedni wzrostu (GH) inaczej somatotropina (STH) reguluje wzrost kości długich i metabolizm gigantyzm, akromegalia karłowatość
prolaktyna (LTH) (PRL) pobudza laktację
adrenokortykotropina (ACTH) pobudza nadnercza
tyreotropina (TSH) pobudza tarczycę
przysadka mózgowa – płat środkowy melanostymulina (MSH) pobudza wydzielanie melaniny
przysadka mózgowa – płat tylny wazopresyna (h. antydiuretyczny) (ADH) odpowiada za zagęszczanie moczu moczówka prosta
oksytocyna (OT) reguluje skurcze mięśni gładkich
szyszynka malatonina hamuje dojrzewanie, reguluje zegar biologiczny zbyt szybkie dojrzewanie
grasica (zanika w okresie dojrzewania) tymozyna produkuje limfocyty T
trzustka insulina obniża poziom cukru we krwi cukrzyca
glukagon podnosi poziom cukru we krwi
tarczyca tyroksyna reguluje metabolizm i wzrost choroba Gravesa – Basedowa kretynizm
kalcytonina obniża poziom wapnia i fosforu
przytarczyce parathormon podnosi poziom wapnia we krwi odwapnienie kości, kamienica nerkowa tężyczka

Biologia. Porównanie mejozy i mitozy

MITOZA: zachodzi w komórkach somatycznych i składa się z jednego cyklu podziałowego, prowadzącego do powstania dwóch komórek o niezmiennej liczbie chromosomów; prowadzi do namnażania komórek, ma znaczenie w procesach wzrostu i regeneracji organizmu, na skutek mitozy powstają dwie komórki potomne, składa się z faz: profazy, metafazy, anafazy i telofazy.

Profaza: formowanie się chromosomów; na początku każdy z chromosomów składa się z dwóch ściśle połączonych chromatyd podczas profazy zanika jąderko, pęka otoczka jądrowa co stanowi koniec tej fazy

Metafaza: uporządkowanie położenia chromosomów; w tej fazie do centometrów przyłączają się białkowe włókienka wrzeciona podziałkowego co powoduje przesunięcie chromosomów w strefę środkową komórki. Pod koniec metafazy rozpoczyna się skracanie włókienek wrzeciona podziałowego. Wskutek tego pojawiają się siły ciągnące chromatydy w przeciwne strony. Doprowadza to do pęknięcia centromerów i rozpadu każdego chromosomu na dwie chromatydy, odtąd zwane chromosomami potomnymi.

Anafaza- wędrówka grup chromosomów potomnych do przeciwległych biegunów komórki. Spowodowane jest to głównie kurczeniem się włókienek wrzeciona podziałowego. Rozchodzące się do przeciwległych biegunów komplety pojedynczych chromosomów przesuwają przed sobą organelle komórkowe. Zostają one rozdzielone na dwa prawie równe zespoły.

Telofaza – rozpoczyna się gdy wędrujące grupy chromosomów potomnych osiągają największe oddalenie, dookoła dwóch grup chromosomów potomnych tworzone są otoczki jądrowe, natomiast chromosomy ulegają despiralizacji do chromatyny. Później pojawiają się jąderka. Powstają więc dwa jądra potomne o takiej samej liczbie chromosomów (i liczbie cząstek DNA) jak jądro macierzyste. W czasie ostatniej fazy mitozy dochodzi do cytokinezy powstają wiec dwie odrębne komórki.
Interfaza- najdłuższa faza cyklu komórkowego , może być przygotowaniem do następnego podziału bądź oznaczać specjalizację, podwojenie liczby cząsteczek DNA

MEJOZA: składa się z dwóch podziałów prowadzących do powstania czterech komórek o zredukowanej do połowy liczbie chromosomów. Zachodzi w komórkach macierzystych gamet oraz zarodników. Podział redukcyjny bo zmienia liczbę chromosomów w jądrach komórek potomnych w ten sposób ze redukuje je o połowę, mejozę poprzedza interfaza. Składa się z pierwszego podziału mejotycznego zwanego redukcyjnym i drugiego który dobywa się na zasadzie mitozy.

Profaza I – pojawiające się chromosomy dobierają się parami tworząc biwalenty, które mogą utworzyć tylko dwa podobne chromosomy zwane homologicznymi, połączenie to umożliwia mieszanie materiału genetycznego czyli chromatydy wymieniają między sobą odcinki.

Metafaza I – włókienka wrzeciona podziałowego przyłączają się centromerów i układają całe biwalenty w płaszczyźnie środkowej komórki. Stopniowy skurcz włókienek wrzeciona podziałowego prowadzi do rozerwania biwalentów.

Anafaza I – skracające się włókienka wrzeciona kariokinetycznego odciągają chromosomy homologiczne do przeciwległych biegunów komórki. Czyli z każdego biwalentu jeden chromosom przemieszcza się do jednego bieguna a drugi do drugiego. Anafaza kończy się w momencie gdy grupy chromosomów osiągną maksymalne oddalenie.

Telofaza I – wokół grup chromosomów odtwarzana jest otoczka jądrowe. Chromosomy częściowo ulegają despiralizacji, zwykle następuje też cytokineza.
W wyniku pierwszego podziału mejotycznego powstają dwie jednojądrowe komórki. Każda z nich ma podwójne chromosomy po jednym z każdej pary chromosomów homologicznych.
Drugi podział przypomina mitozę ale nie jest taki sam, bo nie poprzedza go replikacja DNA podział ten w każdym z jąder prowadzi do rozdziału chromosomów na chromatydy czyli do zmniejszenia liczby cząsteczek DNA o połowę. Ostatecznym skutkiem drugiego podziału mejotycznego jest zwiększenie liczby komórek potomnych do czterech haploidalnych. Komórki mają pojedyncze chromosomy niewymieszane czyli rodzicielskie oraz wymieszane.

Funkcja kwadratowa :) na sprawdzian

Zaczynamy :)


Jeżeli a ≠ 0, to funkcję f określoną wzorem f(x) = ax2 + bx + c nazywamy funkcją kwadratową.

a, b, c - współczynniki liczbowe funkcji kwadratowej,
Δ = b2 - 4ac - wyróżnik funkcji kwadratowej.


Dziedziną funkcji kwadratowej jest cały zbiór liczb rzeczywistych. Zbiorem wartości funkcji dla a > 0 jest przedział: y[-Δ4a,+), dla a < 0 przedział y(-,-Δ4a].

Funkcję kwadratową można zapisać w postaci ogólnej (wielomianowej), kanonicznej lub iloczynowej.
- postać ogólna: f(x) = ax2 + bx + c.
- postać kanoniczna: f(x) = a(x - p)2 + q, gdzie p=-b2a, q=-Δ4a
- postać iloczynowa: f(x) = a(x - x1)(x - x2), gdzie x1, x2 są miejscami zerowymi.


Wykres funkcji kwadratowej

Wykresem funkcji kwadratowej jest parabola, o wierzchołku W=(-b2a,-Δ4a), która jest obrazem paraboli o równaniu f(x) = ax2, w przesunięciu o wektor u=[-b2a,-Δ4a].

Gdy a > 0, to ramiona paraboli są skierowane w górę i posiada ona minimum globalne, w przeciwnym wypadku są skierowane w dół i ma ona maksimum globalne. Miejscem przecięcia wykresu funkcji kwadratowej z osią OY jest punkt (0, c).

parabola parabola


Miejsca zerowe funkcji kwadratowej

Liczba miejsc zerowych funkcji kwadratowej zależy od wartości wyróżnika Δ = b2 - 4ac.
W zależności od wyróżnika Δ funkcja kwadratowa:
- posiada dwa miejsca zerowe dla Δ > 0.
- posiada jedno podwójne miejsce zerowe dla Δ = 0,
- nie posiada miejsc zerowych dla Δ < 0,

Dla Δ > 0 funkcja kwadratowa posiada dwa miejsca zerowe: x1=-b-Δ2a, x2=-b+Δ2a
Dla Δ = 0 jedynym miejscem zerowym jest x0=-b2a

Monotoniczność funkcji kwadratowej

Funkcja kwadratowa w pewnym przedziale jest funkcją rosnącą, a w pewnym malejącą. Jeśli a > 0 funkcja jest rosnąca dla x(-b2a,+), malejąca dla x(-,-b2a).
Jeżeli a < 0 funkcja jest rosnąca dla x(-,-b2a), malejąca dla x(-b2a,+).