środa, 13 czerwca 2012
Cd. Australia
WARUNKI NATURALNE
Australia jest piątym co do wielkości krajem na świecie, a zarazem najmniejszym, najsuchszym oraz najbardziej równinnym ze wszystkich kontynentów. Na uwagę zasługuje fakt, że obszar pustynny zajmuje powierzchnię większą niż na jakimkolwiek innym kontynencie. Dwie trzecie powierzchni leży w klimacie suchym lub półsuchym. Linia brzegowa Australii jest stosunkowo krótka i mało urozmaicona - wzdłuż całego wybrzeża o długości 19 tys. km, można napotkać jedynie dwie duże zatoki: Zatokę Karpentaria i Wielką Zatokę Australijską. Rzeźba terenu jest dość jednostajna. Nie ma tu wielkich rzek, a góry są niskie. Najwyższy szczyt Australii, Góra Kościuszki, a Alpach Australijskich, na granicy pomiędzy Nową Południową Walią a Wiktorią, wznosi się na wysokość 2228 metrów. W Australii wyróżnić można trzy główne krainy: Tarczę Zachodnioaustralijską, Góry Wododziałowe i Wielki Basen Artezyjski. Tarcza, będąca płaskowyżem, pokrywa się z terytorium Zachodniej Australii i zbudowana jest głównie ze skał prekambryjskich, które mają od 570 milonów do 3 miliardów lat. Skały te można podziwiać przede wszystkim na terenie Ziemi Arnhema i Kimberley na północnym zachodzie. Na wschodzie góry rozciągaja się na szerokość 500 kilometrów tworząc łańcuch Gór Wododziałowych. Najwyższe szczyty wznosza się tu do 1500 m. New England Range i Góry Błękitne osiągają wysokość od 900 do 1500 metrów. Pomiędzy Tarczą Zachodnią a Górami Wododziałowymi leżą trzy baseny - Basen Karpentaria, Basen Eyre oraz Basen Murray. Noszą one wspólną nazwę Wielkiego Basenu Artezyjskiego, który jest położony około 300 m n.p.m. Na północy, większa część rzek Basenu Karpentaria spływa do Zatoki Karpentaria. Basen Eyre obejmuje Jezioro Eyre, leżące 15 metrów poniżej poziomu morza. Jest ono najniższym punktem Australii. Obszary te oddzielone są od siebie Pustynią Simpsona. Wzdłuż wybrzeża Queensland ciągnie się największa na świecie rafa, Wielka Rafa Koralowa, długości 2 tysięcy kilometrów, która jest wyraźnie widoczna nawet z kosmosu.
KLIMAT
Przeważająca część Australii ma klimat zwrotnikowy kontynentynentalny suchy lub wybitnie (skrajnie) suchy, na wschodzie (poza barierą gór) wilgotny dzięki częstym napływom morskich mas powietrza. Północna część leży w strefie klimatów równikowych (klimat podrównikowy suchy, przechodzi w wilgotny na wschodzie, natomiast na krańcach Terytorium Północnego i w północnej części Półwyspu Jork występuje odmiana monsunowa). Krańce południowo-zachodnie i południowo-wschodnie kontynentu oraz Tasmania mają klimat podzwrotnikowy morski typu śródziemnomorskiego. 80% powierzchni otrzymuje średnio mniej niż 600 mm opadów rocznie, 50% - mniej niż 300 mm. Najniższe opady: ok. 100 mm występują w rejonie Jeziora Eyre, 50 mm notuje się na nizinie Nullarbor. Na wschodnim wybrzeżu Australii i na Tasmanii średnie roczne opady wynoszą 1000-2000 mm i więcej. Stosunkowo wysokie opady osiągające wartość ponad 1000 mm na północnym wybrzeżu i na półwyspie Jork są ograniczone do jednej pory deszczowej występującej pomiędzy grudniem a marcem. Średnia temperatura w najchłodniejszym miesiącu, którym jest lipiec wynosi 20 25°C, tylko w południowo-wschodniej części Australii i na Tasmanii spada poniżej 10°C (w górach poniżej 5°C). W północno-zachodniej części Australii średnia temperatura w najcieplejszym miesiącu - styczniu - dochodzi do 34°C, a maksima absolutne przekraczają 50°C. Roczne wahania temperatur są stosunkowo niewielkie (do 15°C we wnętrzu Australii). W północno-zachodniej części Australii występują burze (do 100 dni w roku). Na pustyniach często powstają burze pyłowe. Do połnocnych wybrzeży docierają średnio 2-4 razy w roku cyklony tropikalne zwane willy-willy.
Informacje ogólne
Australia, najmniejszy kontynent (o powierzchni 7,7 mln km2), położony w całości na półkuli południowej, który wraz z czterema archipelagami: Nową Zelandią, Melanezją, Mikronezją i Polinezją, rozsianymi na wielkich przestrzeniach Oceanu Spokojnego, tworzy odrębną część świata nazywaną Australią i Oceanią. Australia nie posiada połączenia lądowego z żadnym innym kontynentem. Północne, zachodnie i południowe brzegi kontynentu oblewają wody Oceanu Indyjskiego, wschodnie - Oceanu Spokojnego.
Systemy ustrojowe państw Australii i Oceanii
Rozciągłość południkowa Australii wynosi 3200 km, równoleżnikowa - 4100 km. Najdalej na północ (10°43’S) sięga przylądek Jork na półwyspie o tej samej nazwie w stanie Queensland, na południe (39°08’S) Przylądek Wilsona w Wiktorii, najdalej na zachód (113°09’E) przylądek Steep Point w Australii Zachodniej, na wsch. (153°42’E) Przylądek Byrona w Nowej Południowej Walii. 4 w roku cyklony tropikalne zwane willy-willy.
Ludność
Australię zamieszkuje ponad 18 mln osób (1995), co stanowi tylko ok. 0,3% ludności świata. Przyrost naturalny 8‰. Średnia gęstość zaludnienia Australii jest bardzo niska i wynosi ok. 2 osoby/km2, najgęściej zaludnionymi obszarami są wybrzeża - przede wszystkim wschodnie i południowo-wschodnie, a także południowo-zachodnie Wielkie obszary centralnej Australi - poza nielicznymi osadami i farmami - są nie zamieszkane. Australia cechuje się wysokim stopniem urbanizacji, ludność miejska stanowi ponad 71%. Największymi miastami są: Sydney (3,7 mln), Melbourne (3,2 mln), Brisbane (1,3 mln), Perth (1,2 mln) i Adelaide (1,1 mln). Cały obszar Australii wraz z Tasmanią tworzy państwo federacyjne - Australię.
Ukształtowanie poziome
Kontynent australijski cechuje się znacznym stopniem zwartości - średnia odległość od morza wynosi tu 336 km, maksymalna - powyżej 900 km. Linia brzegowa, o łącznej (wraz z wyspą Tasmanią) długości 19 700 km, jest słabo rozwinięta. Większe półwyspy - Ziemia Arnhema (ok. 243 tys. km2) i Jork (235 tys. km2) znajdują się na północy, pomiędzy nie wcina się zatoka Karpentaria o pow. 328 km2. Druga większa zatoka - Wielka Zatoka Australijska, znajdująca się na południu, jest szeroka i niezbyt głęboko wcięta. Na południowym wschodzie leży jedyna większa wyspa - Tasmania (ponad 63 tys. km2). Łącznie wyspy (bez wysp Oceanii) zajmują tylko 1,1% powierzchni Australii.
Budowa geologiczna
Zachodnia część Australii zajmuje prekambryjska platforma krystaliczna, ograniczona od zachodu systemem uskoków. Na wschodzie podłoże prekambryjskie zapada się i pokrywają go grube warstwy skał młodszych, tworzące niecki środkowoaustralijskie, znane z występowania wód artezyjskich. Na południu, na pograniczu platformy i niecek, występuje kaledoński, odmłodzony później orogen Gór Flindersa. Wschodnia część kontynentu zajmuje kaledońsko-hercyński, ostatecznie wypiętrzony blokowo w orogenezie alpejskiej górotwór Wielkich Gór Wododziałowych.
Rzeźba
Australia jest najniższym z kontynentów. Jej średnia wysokość bezwzględna wynosi 292,5 m n.p.m., blisko 87% obszaru kontynentu leży poniżej 500 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem Australii jest Góra Kościuszki (2228 m n.p.m), położona w Alpach Australijskich (Wielkie Góry Wododziałowe). Najniższy punkt (depresja jeziora Eyre w środkowej części kontynentu) znajduje się na wysokości 12 m p.p.m. Obszary nizinne (Niziny Wewnętrzne) ciągną się w poprzek kontynentu szerokim pasem od zatoki Karpentaria na pólnocy po wybrzeże południowe, w jego pobliżu wznoszą się Góry Flindersa o silnie uwarunkowanej tektoniką rzeźbie średniogórskiej.Na zachód od Nizin Wewnętrznych leży rozległa Wyżyna Zachodnioaustralijska. Przeważają tu obszary równinne, często o rzeźbie pustynnej. Ponad powierzchnią zrównania wznoszą się ostańcowe pasma górskie i pojedyncze wzniesienia (inselbergi), dochodzące w Górach MacDonnella do 1525 m n.p.m. (Mt Liebig). Zajmujące wschodnią część Australii Wielkie Góry Wododziałowe cechują się w większości rzeźbą wyżynną. Występuje szereg płaskowyży oddzielonych od siebie uwarunkowanymi tektonicznie, poprzecznymi obniżeniami.Wiele obszarów, m.in. wyżyna Atherton na północy, cechuje się rzeźbą wulkaniczną. Na południu, w obrębie najwyższego pasma Alp Australijskich, a także na Tasmanii występują formy i osady polodowcowe. W środkowej części kontynentu, w obrębie Wyżyny Zachodnioaustralijskiej, a także Nizin Wewnętrznych, znajdują się liczne obszary pustynne i półpustynne, m.in.: Wielka Pustynia Wiktorii, Pustynia Simpsona, Pustynia Gibsona, Wielka Pustynia Piaszczysta, Tanami. Na ich obszarze występują różne typy pustyń: piaszczyste, kamieniste, żwirowe, a także pustynie górskie.
Klimat
Większość obszaru Australii leży w strefie gorącej, kształtowanej przez masy powietrza równikowego i zwrotnikowego. Występują cztery strefy klimatyczne: część północna cechuje się klimatem równikowym wilgotnym, przechodzącym na południu w klimat podrównikowy, z wyraźnie zaznaczoną porą suchą i wilgotną. Dalej na południe występuje strefa zwrotnikowa, przeważają tu obszary o klimacie suchym i skrajnie suchym (o rocznej sumie opadów poniżej 200 mm). Południowo-wschodnia część kontynentu i Tasmania leżą w strefie klimatu podzwrotnikowego. Wschodnie wybrzeże Australii, omywane wodami ciepłego prądu wschodnioaustralijskiego, cechuje się klimatem morskim.
Stosunki wodne
Australia uważana jest za najuboższy w wody powierzchniowe kontynent świata. Ponad 60% powierzchni stanowią obszary bezodpływowe, ok. 30 % obszaru Australii należy do zlewiska Oceanu Indyjskiego, niecałe 10% do zlewiska Oceanu Spokojnego. Większość australijskich rzek ma charakter okresowy lub epizodyczny. Rzeki stałe występują gł. w Wielkich Górach Wododziałowych i na północyn. kontynentu. Najdłuższymi rzekami są: Murray (2574 km), która ma również największe dorzecze (1160 km2, średni przepływ przy jej ujściu wynosi ok. 1900 m3/s), i jej dopływ Darling (2725 km). Jeziora australijskie mają w większości charakter okresowy, największym z nich jest Eyre (średnia powierzchnia ok. 9000 km2). Wiele obszarów, zwł. w obrębie Nizin Centralnych, cechuje się występowaniem bogatych zasobów wód artezyjskich.
Gleby
Większość obszaru Australii zajmują gleby pustynne, półpustynne i piaszczyste. We wschodniej części kontynentu występują gleby brunatne i płowe oraz ilaste wertisole, na południowym wschodzie zaś równikowe gleby ferrallitowe.
Religia :)
- Zajęcia religii nie zostały przesunięte do grupy zajęć dodatkowych. W szkole są trzy rodzaje zajęć: obowiązkowe, np. język polski czy matematyka (...), nieobowiązkowe, które stają się obowiązkowymi po deklaracji rodziców - są to języki mniejszości narodowych, wychowanie do życia w rodzinie, religia i etyka. Po deklaracji rodziców, że chcą by dziecko w nich uczestniczyło, stają się one zajęciami obowiązkowymi. Trzecia grupa to zajęcia dodatkowe, oferowane przez szkoły na zasadach dowolnych. Są to np. kółka zainteresowań - wyjaśniła Szumilas.
- Zajęcia obowiązkowe, i te zajęcia, które stają się obowiązkowe po deklaracji rodziców, są bezwzględnie finansowane przez szkołę, są bezpłatne, a samorząd nie może odmówić ich organizacji. Samorząd nie może odmówić ich organizacji, tak jak nie może odmówić organizacji lekcji matematyki - podkreśliła minister edukacji. Zaznaczyła także, że lekcje religii - tak jak innych przedmiotów, które po deklaracji rodziców stają się obowiązkowe - finansowane są w ramach subwencji oświatowej.
Minister edukacji przypomniała, że nauczanie religii regulowane jest dwoma rozporządzeniami. W pierwszym z nich - rozporządzeniu o nauczaniu religii i etyki zapisano, że w planach lekcji uczniów mają być dwie godziny lekcji religii tygodniowo oraz, że liczba ta może być zmieniona jedynie za zgodą biskupa. Drugim jest rozporządzenie o ramowych planach nauczania.
Nowe rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, które ma wejść w życie od 1 września 2012 r., minister edukacji podpisała 20 stycznia br. Wiąże się ono z rozpoczętą we wrześniu 2009 r. reformą edukacji i stopniowym wprowadzaniem nowej podstawy programowej nauczania. W podstawie określone jest, czego i na jakim etapie nauki uczeń musi się nauczyć.
Nowa podstawa programowa dla klas IV-VI szkoły podstawowej i dla szkół ponadgimnazjalnych: zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego i technikum, zacznie obowiązywać od 1 września 2012 r. i będzie wdrażana sukcesywnie począwszy od klasy IV szkoły podstawowej i klas I wymienionych szkół ponadgimnazjalnych.
W nowym rozporządzeniu o ramowych planach nauczania religia, podobnie jak etyka, wychowanie do życia w rodzinie oraz języki mniejszości narodowych czy etnicznych, znajdują się w ramowych planach nauczania w grupie przedmiotów nieobowiązkowych. Nauczanie tych przedmiotów staje się obowiązkowe, jeśli taką rolę wyrażą rodzice ucznia lub sam uczeń, jeśli jest pełnoletni.
Jak poinformowała minister edukacji w nowym rozporządzeniu zamiast podanej liczby godzin religii w szkołach znajduje się odesłanie do rozporządzenia o nauczaniu etyki i religii. Analogicznie jest w przypadku wszystkich przedmiotów nieobowiązkowych, które po wyrażeniu woli rodziców mogą stać się obowiązkowymi.
- Zajęcia obowiązkowe, i te zajęcia, które stają się obowiązkowe po deklaracji rodziców, są bezwzględnie finansowane przez szkołę, są bezpłatne, a samorząd nie może odmówić ich organizacji. Samorząd nie może odmówić ich organizacji, tak jak nie może odmówić organizacji lekcji matematyki - podkreśliła minister edukacji. Zaznaczyła także, że lekcje religii - tak jak innych przedmiotów, które po deklaracji rodziców stają się obowiązkowe - finansowane są w ramach subwencji oświatowej.
Minister edukacji przypomniała, że nauczanie religii regulowane jest dwoma rozporządzeniami. W pierwszym z nich - rozporządzeniu o nauczaniu religii i etyki zapisano, że w planach lekcji uczniów mają być dwie godziny lekcji religii tygodniowo oraz, że liczba ta może być zmieniona jedynie za zgodą biskupa. Drugim jest rozporządzenie o ramowych planach nauczania.
Nowe rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych, które ma wejść w życie od 1 września 2012 r., minister edukacji podpisała 20 stycznia br. Wiąże się ono z rozpoczętą we wrześniu 2009 r. reformą edukacji i stopniowym wprowadzaniem nowej podstawy programowej nauczania. W podstawie określone jest, czego i na jakim etapie nauki uczeń musi się nauczyć.
Nowa podstawa programowa dla klas IV-VI szkoły podstawowej i dla szkół ponadgimnazjalnych: zasadniczej szkoły zawodowej, liceum ogólnokształcącego i technikum, zacznie obowiązywać od 1 września 2012 r. i będzie wdrażana sukcesywnie począwszy od klasy IV szkoły podstawowej i klas I wymienionych szkół ponadgimnazjalnych.
W nowym rozporządzeniu o ramowych planach nauczania religia, podobnie jak etyka, wychowanie do życia w rodzinie oraz języki mniejszości narodowych czy etnicznych, znajdują się w ramowych planach nauczania w grupie przedmiotów nieobowiązkowych. Nauczanie tych przedmiotów staje się obowiązkowe, jeśli taką rolę wyrażą rodzice ucznia lub sam uczeń, jeśli jest pełnoletni.
Jak poinformowała minister edukacji w nowym rozporządzeniu zamiast podanej liczby godzin religii w szkołach znajduje się odesłanie do rozporządzenia o nauczaniu etyki i religii. Analogicznie jest w przypadku wszystkich przedmiotów nieobowiązkowych, które po wyrażeniu woli rodziców mogą stać się obowiązkowymi.
Język niemiecki. Czasowniki nieregularne :) na kartkówkę
Język niemiecki
Infinitiv backen befehlen beginnen beißen bergen betrügen bewegen biegen bieten binden bitten blasen bleiben braten brechen brennen bringen denken dringen dürfen empfehlen erlöschen erschrecken erwägen essen fahren fallen fangen finden fliegen fliehen fließen fressen frieren gebären geben gehen gelingen gelten genesen genießen geschehen gewinnen gießen gleichen gleiten graben greifen haben halten hängen hauen heben heißen helfen kennen klingen kneifen kommen können kriechen laden lassen laufen leiden leihen lesen liegen lügen mahlen meiden melken messen mögen müssen nehmen nennen pfeifen preisen quellen raten reiben reißen reiten rennen riechen ringen rinnen rufen salzen saufen saugen schaffen scheiden scheinen schelten scheren schieben schießen schlafen schlagen schleichen schließen schlingen schmeißen schmelzen schneiden schreiben schreien schreiten schweigen schwellen schwimmen schwingen schwören sehen sein senden singen sinken sinnen sitzen sollen spalten spinnen sprechen sprießen springen stechen stehen stehlen steigen sterben stieben stinken stoßen streichen streiten tragen treffen treiben treten trinken tun verbleichen verderben verdrießen vergessen verlieren verschwinden verzeihen wachsen waschen weichen weisen wenden werben werden werfen wiegen winden wissen wollen wringen ziehen zwingen |
Imperfekt backte befahl begann biss barg betrog bewog bog bot band bat blies blieb briet brach brannte brachte dachte drang durfte empfahl erlosch erschrak erwog aß fuhr fiel fing fand flog floh floss fraß fror gebar gab ging gelang galt genas genoss geschah gewann goss glich glitt grub griff hatte hielt hing hieb hob hieß half kannte klang kniff kam konnte kroch lud ließ lief litt lieh las lag log mahlte mied molk maß mochte musste nahm nannte pfiff pries quoll riet rieb riss ritt rannte roch rang rann rief salzte soff sog schuf schied schien schalt schor schob schoss schlief schlug schlich schloss schlang schmiss schmolz schnitt schrieb schrie schritt schwieg schwoll schwamm schwang schwor sah war sandte sang sank sann saß sollte spaltete spann sprach spross sprang stach stand stahl stieg starb stob stank stieß strich stritt trug traf treib trat trank tat verblich verdarb verdross vergaß verlor verschwand verzieh wuchs wusch wich wies wendete warb wurde warf wog wand wusste wollte wrang zog zwang |
Perfekt gebacken befohlen begonnen gebissen geborgen betrogen bewogen gebogen geboten gebunden gebeten geblasen geblieben gebraten gebrochen gebrannt gebracht gedacht gedrungen gedurft empfohlen erloschen erschrocken erwogen gegessen gefahren gefallen gefangen gefunden geflogen geflohen geflossen gefressen gefroren geboren gegeben gegangen gelungen gegolten genesen genossen geschehen gewonnen gegossen geglichen geglitten gegraben gegriffen gehabt gehalten gehangen gehauen gehoben geheißen geholfen gekannt geklungen gekniffen gekommen gekonnt gekrochen geladen gelassen gelaufen gelitten geliehen gelesen gelegen gelogen gemahlen gemeiden gemolken gemessen gemocht gemusst genommen genannt gepfiffen gepriesen gequollen geraten gerieben gerissen geritten gerannt gerochen gerungen geronnen gerufen gesalzen gesoffen gesogen geschaffen geschieden geschienen gescholten geschoren geschoben geschoossen geschlafen geschlagen geschlichen geschlossen geschlungen geschmissen geschmolzen geschnitten geschrieben geschrie(e)n geschritten geschwiegen geschwollen geschwommen geschwungen geschworen gesehen gewesen gesandt gesungen gesunken gesonnen gesessen gesollt gespalten gesponnen gesprochen gesprossen gesprungen gestochen gestanden gestohlen gestiegen gestorben gestoben gestunken gestoßen gestrichen gestritten getragen getroffen getrieben getreten getrunken getan verblichen verdorben verdrossen vergessen verloren verschwunden verziehen gewachsen gewaschen gewichen gewiesen gewandt geworben geworden geworfen gewogen gewunden gewusst gewollt gewrungen gezogen gezwungen |
tłumaczenie piec rozkazywać zaczynać gryźć, kąsać bronić oszukiwać nakłaniać, poruszać skręcać, wyginać oferować związać prosić dmuchać zostać piec złamać płonąć przynosić myśleć przenikać, nalegać móc polecać gasnąć przestraszyć rozważać jeść jechać spadać chwytać znajdować latać uciekać ciec, lać się żreć zamarzać rodzić dawać iść powieść się obowiązywać wyzdrowieć rozkoszować się wydarzyć się wygrywać podlewać równać się ślizgać się kopać chwycić mieć trzymać, zatrzymać wisieć rąbać, bić podnosić nazywać się pomagać znać dzwonić szczypać przychodzić móc, umieć pełzać ładować kazać biec cierpieć pożyczać czytać leżeć kłamać mleć unikać doić mierzyć lubić musieć brać nazywać gwizdać chwalić, sławić tryskać radzić nacierać, trzeć szarpać, rwać jeździć konno pędzić, biec czuć, wąchać walczyć sączyć, ciec wołać solić żłopać ssać tworzyć, stwarzać rozdzielać, odłączać świecić zwymyślać strzyc pchać strzelać spać uderzyć skradać się zamykać oplatać, owijać rzucać, ciskać topić, tajać ciąć pisać krzyczeć kroczyć milczeć puchnąć pływać kołysać się, bujać przysięgać widzieć być wysyłać, nadawać śpiewać tonąć, opaść rozmyślać siedzieć mieć powinność rozłupywać prząść, zmyślać mówić wyrastać,wschodzić skakać kłuć, przebijać stać ukraść wspinać się umierać posypywać śmierdzieć uderzyć, zderzyć malować spierać się nosić spotykać się trudnić się wchodzić pić czynić zgasnąć, blaknąć zepsuć się złościć się zapomnieć stracić, zgubić zniknąć przepraszać rozstać myć ustępować wskazywać odwracać się starać się stawać się rzucać kołysać owijać wiedzieć chcieć wyżymać ciągnąć zmuszać |
Język angielski :) słówka
forma podstawowa | II forma | III forma | |
arise | arose | arisen | powstawać, pojawiać się |
awake | awoke | awoken | budzić się |
be | was | been | być |
bear | bore | borne | nosić, rodzić |
beat | beat | beaten | bić |
become | became | become | zostawać |
befall | befell | befallen | przytrafić się, spotykać |
begin | began | begun | zaczynać, zacząć |
behold | beheld | beheld | ujrzeć |
bend | bent | bent | pochylić się |
beset | beset | beset | dreczyć, prześladować |
bet | bet | bet | zakladać się |
bind | bound | bound | przywiązywać |
bite | bit | bitten | gryźć, kąsać |
bleed | bled | bled | krwawić |
blow | blew | blown | dmuchać |
break | broke | broken | tłuc, połamać |
breed | bred | bred | hodować |
bring | brought | brought | przynosić |
build | built | built | budować |
burn | burnt | burnt | palić, spalać się |
burst | burst | burst | rozrywać |
buy | bought | bought | kupować |
can | could | been able | móc |
cast | cast | cast | rzucać |
catch | caught | caught | łapać |
choose | chose | chosen | wybierać |
come | came | come | przychodzić |
cost | cost | cost | kosztować |
creep | crept | crept | skradać się |
cut | cut | cut | kroić |
dig | dug | dug | kopać |
do | did | done | robić |
draw | drew | drawn | rysować |
dream | dreamt | dreamt | snić |
drink | drank | drunk | pić |
drive | drove | driven | jechać |
dwell | dwelt | dwelt | mieszkać |
eat | ate | eaten | jeść |
fall | fell | fallen | upaść |
feed | fed | fed | karmić |
feel | felt | felt | czuć |
flee | fled | fled | uciekać |
fling | flung | flung | rzucać |
fly | flew | flown | lecieć |
forbid | forbade | forbidden | zakazywać |
forecast | forecast | forecast | przewidywać |
forget | forgot | forgotten | zapominać |
forgive | forgave | forgiven | wybaczać |
forsake | forsook | forsaken | porzucać |
freeze | froze | frozen | mrozić |
get | got | got | dostać |
give | gave | given | dawać |
go | went | gone | iść |
grind | ground | ground | kruszyć |
hang | hung | hung | wisieć |
hang | hanged | hanged | zawieszać |
have | had | had | mieć |
hear | heard | heard | słyszeć |
hide | hid | hidden | skrywać |
hit | hit | hit | uderzać |
hold | held | held | trzymać |
hurt | hurt | hurt | skrzywdzić, zranić, sprawiać |
keep | kept | kept | trzymać, zachowywać |
kneel | knelt | knelt | klękać |
know | knew | known | wiedzieć, znać |
lay | laid | laid | kłaść, położyć |
lead | led | led | prowadzić |
lean | leant | leant | skłonić się, opierać, przechylić |
leave | left | left | wychodzić |
lend | lent | lent | pożyczać (komuś) |
let | let | let | pozwalać |
lie | lay | lain | leżeć |
lie | lied | lied | kłamać |
light | lit lighted | lit lighted | zapalać |
lose | lost | lost | gubić |
make | made | made | robić |
may | might | - | móc |
mean | meant | meant | oznaczać, mieć na myśli |
meet | met | met | spotkać się |
mistake | mistook | mistaken | pomylić |
mow | mowed | mown | kosić |
must | had to | had to | musieć |
pay | paid | paid | płacić |
put | put | put | klaść, wsadzić |
quit | quit | quit | zrezygnować |
read | read | read | czytać |
rid | rid | rid | uwalniać, oczyścić |
ride | rode | ridden | jeździć konno |
ring | rang | rung | dzwonić |
rise | rose | risen | rosnąć |
run | ran | run | biec |
saw | sawed | sawn | piłować, rżnąć |
say | said | said | mówić |
see | saw | seen | widzieć |
seek | sought | sought | szukać, aportować |
sell | sold | sold | sprzedawać |
send | sent | sent | wysyłać |
set | set | set | przygotowywać, ustawić |
sew | sewed | sewn | szyć |
shake | shook | shaken | trząść, wstrząsnąć |
shear | sheared | shorn | strzyc |
shed | shed | shed | rozsiewać, lać, rozlać |
shine | shone | shone | świecić, zabłysnąć |
shoot | shot | shot | wystrzelić, strzelać |
show | showed | shown | pokazywać |
shrink | shrank | shrunk | kurczyć się |
shut | shut | shut | zamykać |
sing | sang | sung | śpiewać |
sit | sat | sat | siadać |
sleep | slept | slept | spać |
slide | slid | slid | pośliznąć się |
sling | slung | slung | zawieszać, podwieszać |
slit | slit | slit | rozciąć, poderżnąć |
smell | smelt | smelt | pachnieć |
sow | sowed | sown sowed | siać, zasiać |
speak | spoke | spoken | mówić |
speed | sped | sped | pędzić, jeździć (z dużą prędkością) |
spell | spelt | spelt | przeliterować |
spend | spent | spent | wydawać (pieniądze), spędzać czas |
spill | spilt | spilt | rozlewać |
spin | spun | spun | snuć, wirować, obracać |
spit | spat | spat | pluć, napluć |
spoil | spoilt | spoilt | uszkadzać, psuć, zepsuć |
spread | spread | spread | rozkladać, rozsmarować, rozszerzyć |
spring | sprang | sprung | sprężynować |
stand | stood | stood | stać |
steal | stole | stolen | kraść |
stick | stuck | stuck | przyklejać(się) |
sting | stung | stung | kłuć |
stink | stank | stunk | śmierdzieć |
stride | strode | stridden | kroczyć |
strike | struck | struck | strajkować, walić, uderzać |
strive | strove | striven | dążyć do czegoś, usiłować, krzątać |
swear | swore | sworn | klnąć |
sweep | swept | swept | zamiatać |
swell | swelled | swollen | spuchnąć, obrzęknąć |
swim | swam | swum | pływać |
swing | swung | swung | huśtać się, machać czymś |
take | took | taken | brać |
teach | taught | taught | uczyć (kogoś) |
tear | tore | torn | drzeć |
tell | told | told | mówić, powiedzieć |
think | thought | thought | myśleć |
throw | threw | thrown | rzucać |
thrust | thrust | thrust | pchać, atakować, napierać |
tread | trod | trodden | stąpać, chodzić po czymś |
wake | woke | woken | budzić się |
wear | wore | worn | mieć na sobie, ubierać |
weave | wove | woven | przemykać |
weave | wove | woven | tkać, wplatać |
weep | wept | wept | płakać |
win | won | won | wygrać |
wind | wound | wound | owijać, nawijać |
wring | wrung | wrung | wyciskać, ściskać czyjeś ręce |
write | wrote | written | pisać |
Zajęcia na wesoło czyli W-F :)
Bieg
2. Na gwidek zmiana kierunku biegu
3. Na gwizdek przysiad i wyskok
4. Skip A
5. Skip C
6. Wymachy rąk do przodu (w biegu)
7. Wymachy rąk do tyłu
8. Wymachy rąk naprzemianstronne
9. Przeplatanka
10. Krok dostawny
11. Marsz: co trzeci krok prawa ręka do lewej nogi, lewa ręka do prawej nogi
12. Skłony z pogłębieniem
13. Skłony do prawej nogi, do środka, do lewej nogi
14. Skrętoskłony
15. 10 przysiadów
16. 10 pajacyków
17. Klęk podparty: wymachiwanie nogami do tyłu
18. Klęk podparty: wymachiwanie nogami w bok
19. Wyrzucanie nóg naprzemianstronne
20. Na siedząco: skłony do prawej nogi, do środka, do lewej nogi
21. Skłony z pogłębieniem
22. dziesięć brzuszków
23. Nożyce pionowe, poziome
24. Rowerek
25. Rozgrzanie stawów skokowych
26. Luźne podskoki, na gwizdek wyskok w górę nogi podciągając do klatki piersiowej
2. Na gwidek zmiana kierunku biegu
3. Na gwizdek przysiad i wyskok
4. Skip A
5. Skip C
6. Wymachy rąk do przodu (w biegu)
7. Wymachy rąk do tyłu
8. Wymachy rąk naprzemianstronne
9. Przeplatanka
10. Krok dostawny
11. Marsz: co trzeci krok prawa ręka do lewej nogi, lewa ręka do prawej nogi
12. Skłony z pogłębieniem
13. Skłony do prawej nogi, do środka, do lewej nogi
14. Skrętoskłony
15. 10 przysiadów
16. 10 pajacyków
17. Klęk podparty: wymachiwanie nogami do tyłu
18. Klęk podparty: wymachiwanie nogami w bok
19. Wyrzucanie nóg naprzemianstronne
20. Na siedząco: skłony do prawej nogi, do środka, do lewej nogi
21. Skłony z pogłębieniem
22. dziesięć brzuszków
23. Nożyce pionowe, poziome
24. Rowerek
25. Rozgrzanie stawów skokowych
26. Luźne podskoki, na gwizdek wyskok w górę nogi podciągając do klatki piersiowej
Cd. wzory z fizyki
Szybkość w ruchu jednostajnym
v = s / t
v - szybkość, s - droga,
t - czas ruchu
Droga w ruchu jednostajnym
s = v · t
jw .
Czas ruchu jednostajnego
t = s / v
jw .
Szybkość w ruchu jednostajnym po okręgu
v = 2· p · r / T
p = 3,14, r - promień okręgu, T - czas 1 okrążenia
Przyspieszenie
a = (v - v0 ) / t
a - przyspieszenie,
v - szybkość końcowa,
v0 - szybkość początkowa
Szybkość w ruchu
jednostajnie przyspieszonym
(gdy vo =0)
v = a · t
t = v / a
jw .
Droga w ruchu
jednostajnie
przyspieszonym
(gdy vo =0)
s = a · t 2 / 2
a = 2 · s / t 2
jw .
Czas w ruchu jednostajnie przyspieszonym
(gdy vo =0)
jw .
Pęd ciała
p = m · v
m = p / v
v = p / m
p - pęd, m - masa
Siła
F = m · a
m = F / a
a = F / m
F - siła, reszta jw.
Ciężar ciała
F = m · g
g - przyspieszenie ziemskie, jw.
Praca
W = F · s
F = W / s
s = W / F
W - praca,
s - przesunięcie.
Moc
P = W / t
W = P · t
t = W / P
P - moc, reszta jw.
Energia potencjalna grawitacji
Ep = m · g · h
m= Ep / gh
h= Ep / mg
Ep - energia potencjalna,
jw .
Energia kinetyczna
Ek = m · v 2/ 2
m = 2·Ek / v 2
Ek - energia kinetyczna, jw.
Równanie dźwigni
F1 · r1 = F2· r2
F1 i F2 siły na obu ramionach, r1 i r2 ramiona dźwigni
Gęstość ciała
r = m / V
m = r · V
V = m / r
r - (to jest ro) gęstość, V - objętość ciała,
m - masa
Ciepło właściwe
c = Q /(m · D t)
c - ciepło właściwe,
m - masa ciała,
Q - dostarczone ciepło,
D t -przyrost temp.
D t= (tk-tp)
Dostarczone ciepło przy ogrzewaniu
Q = c · m · D t
jw .
Częstotliwość
f = 1 /T
T = 1 / f
T - okres drgań,
f - częstotliwość.
Długość fali
l = v · T = v / f
v = l / T
v = l · f
l - długość fali,
v- szybkość, jw.
Natężenie prądu
I = q / t
q = I · t
t = q / I
I- natężenie, t- czas
q- przepływający ładunek,
Napięcie elektryczne
U = W / q
W = U · q
q = W / U
U - napięcie,
W - praca prądu, jw.
Praca prądu
W = U · I · t
I = W / (U · t)
jw .
Moc prądu
P = U · I
U = P / I
I = P / U
P - moc prądu, jw.
Opór elektryczny (rezystancja)
R = U / I
U = I · R
I = U / R
R - opór elektryczny, jw.
Opór zastępczy połączenia szeregowego
Rz =R1 + R2 +...
Rz - opór zastępczy.
Opór zastępczy połączenia równoległego
1/ Rz = 1/R1 + 1/R2 +...
jw .
Przekładnia transformatora
U1 / U2 = z1 / z2
I2 / I1 = z1 / z2
U1 , U2-napięcia na
cewkach 1 i 2,
I1 , I2 -natężenia w
cewkach 1 i 2,
z1, z2 -ilość zwojów
w cewce 1 i 2
Zdolność skupiająca soczewki
Z = 1 / f
f = 1 / Z
Z - zdolność skupiająca,
f - ogniskowa soczewki
v = s / t
v - szybkość, s - droga,
t - czas ruchu
Droga w ruchu jednostajnym
s = v · t
jw .
Czas ruchu jednostajnego
t = s / v
jw .
Szybkość w ruchu jednostajnym po okręgu
v = 2· p · r / T
p = 3,14, r - promień okręgu, T - czas 1 okrążenia
Przyspieszenie
a = (v - v0 ) / t
a - przyspieszenie,
v - szybkość końcowa,
v0 - szybkość początkowa
Szybkość w ruchu
jednostajnie przyspieszonym
(gdy vo =0)
v = a · t
t = v / a
jw .
Droga w ruchu
jednostajnie
przyspieszonym
(gdy vo =0)
s = a · t 2 / 2
a = 2 · s / t 2
jw .
Czas w ruchu jednostajnie przyspieszonym
(gdy vo =0)
jw .
Pęd ciała
p = m · v
m = p / v
v = p / m
p - pęd, m - masa
Siła
F = m · a
m = F / a
a = F / m
F - siła, reszta jw.
Ciężar ciała
F = m · g
g - przyspieszenie ziemskie, jw.
Praca
W = F · s
F = W / s
s = W / F
W - praca,
s - przesunięcie.
Moc
P = W / t
W = P · t
t = W / P
P - moc, reszta jw.
Energia potencjalna grawitacji
Ep = m · g · h
m= Ep / gh
h= Ep / mg
Ep - energia potencjalna,
jw .
Energia kinetyczna
Ek = m · v 2/ 2
m = 2·Ek / v 2
Ek - energia kinetyczna, jw.
Równanie dźwigni
F1 · r1 = F2· r2
F1 i F2 siły na obu ramionach, r1 i r2 ramiona dźwigni
Gęstość ciała
r = m / V
m = r · V
V = m / r
r - (to jest ro) gęstość, V - objętość ciała,
m - masa
Ciepło właściwe
c = Q /(m · D t)
c - ciepło właściwe,
m - masa ciała,
Q - dostarczone ciepło,
D t -przyrost temp.
D t= (tk-tp)
Dostarczone ciepło przy ogrzewaniu
Q = c · m · D t
jw .
Częstotliwość
f = 1 /T
T = 1 / f
T - okres drgań,
f - częstotliwość.
Długość fali
l = v · T = v / f
v = l / T
v = l · f
l - długość fali,
v- szybkość, jw.
Natężenie prądu
I = q / t
q = I · t
t = q / I
I- natężenie, t- czas
q- przepływający ładunek,
Napięcie elektryczne
U = W / q
W = U · q
q = W / U
U - napięcie,
W - praca prądu, jw.
Praca prądu
W = U · I · t
I = W / (U · t)
jw .
Moc prądu
P = U · I
U = P / I
I = P / U
P - moc prądu, jw.
Opór elektryczny (rezystancja)
R = U / I
U = I · R
I = U / R
R - opór elektryczny, jw.
Opór zastępczy połączenia szeregowego
Rz =R1 + R2 +...
Rz - opór zastępczy.
Opór zastępczy połączenia równoległego
1/ Rz = 1/R1 + 1/R2 +...
jw .
Przekładnia transformatora
U1 / U2 = z1 / z2
I2 / I1 = z1 / z2
U1 , U2-napięcia na
cewkach 1 i 2,
I1 , I2 -natężenia w
cewkach 1 i 2,
z1, z2 -ilość zwojów
w cewce 1 i 2
Zdolność skupiająca soczewki
Z = 1 / f
f = 1 / Z
Z - zdolność skupiająca,
f - ogniskowa soczewki
Najważniejsze wzory fizyczne:)
Najważniejsze wzory fizyczne
Siła ciężkości:
Siła wyporu:
Ciśnienie:
Ciśnienie hydrostatyczne:
Gęstość:
DYNAMIKA
Prędkość w ruchu jednostajnym prostoliniowym:
Droga przebyta przez ciało w ruchu jednostajnym prostoliniowym:
Przyspieszenie w ruchu jednostajnie przyspieszonym:
Droga przebyta przez ciało w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym:
Lektury z polskiego :) No to czytamy :)
I. LITERATURA POLSKA
− Bogurodzica szerszy kontekst poezji średniowiecznej
− Jan Kochanowski – fraszki, pieśni i treny (wybór)
− Jan Andrzej Morsztyn – wybór wierszy
− Daniel Naborowski – wybór wierszy
− Wacław Potocki – wybór wierszy
− Ignacy Krasicki – bajki, satyry (wybór), Hymn do miłości ojczyzny
− Adam Mickiewicz – Romantyczność
− Adam Mickiewicz Pan Tadeusz
− Adam Mickiewicz Dziady cz. III
− Juliusz Słowacki Kordian: akt I, akt II, akt III sc. 5 i 6
− Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia: część I, część III (scena w obozie rewolucji), część IV (scena w obozie arystokracji i scena finałowa)
− Adam Mickiewicz – wybór wierszy
− Juliusz Słowacki – wybór wierszy
− Cyprian Kamil Norwid – wybór wierszy
− Bolesław Prus Lalka
− Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem – fragmenty z tomu III: rozmowa Andrzejowej Korczyńskiej z synem, rozmowa Benedykta Korczyńskiego z synem
− Eliza Orzeszkowa Gloria victis
− Maria Konopnicka Mendel Gdański
− Bolesław Prus Kamizelka
− Henryk Sienkiewicz Potop
− Kazimierz Przerwa-Tetmajer – wybór wierszy
− Jan Kasprowicz – wybór wierszy
− Leopold Staff – wybór wierszy z różnych epok
− Stanisław Wyspiański Wesele
− Władysław Stanisław Reymont Chłopi (t. I)
− Stefan Żeromski Ludzie bezdomni
− Stefan Żeromski Przedwiośnie
− Witold Gombrowicz Ferdydurke – rozdz. II, III, VI, VII, VIII, IX, X, XII, XIV
− Zofia Nałkowska Granica
− Tadeusz Borowski Pożegnanie z Marią (Pożegnanie z Marią, U nas, w Auschwitzu ..., Proszę państwa do gazu, Bitwa pod Grunwaldem)
− Gustaw Herling-Grudziński Inny świat
− Bolesław Leśmian – wybór wierszy
− Julian Tuwim – wybór wierszy
− Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – wybór wierszy
− Czesław Miłosz – wybór wierszy
− Krzysztof Kamil Baczyński – wybór wierszy
− Tadeusz Różewicz – wybór wierszy
− Zbigniew Herbert – wybór wierszy
− Miron Białoszewski – wybór wierszy
− Wisława Szymborska – wybór wierszy
− Stanisław Barańczak – wybór wierszy
− Jan Twardowski – wybór wierszy
− Sławomir Mrożek Tango
− Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem
Uwaga ważne: wymagana będzie także znajomość kontekstów biblijnych, antycznych i innych.
II. LITERATURA POWSZECHNA
− Sofokles Król Edyp
− Horacy – wybór pieśni
− William Szekspir Makbet
− Molier Świętoszek
− Jan Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera
− Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara
− Joseph Conrad Jądro ciemności
− Albert Camus Dżuma
Przy zdawaniu Matury na poziomie rozszerzonym obowiązują te same lektury co na poziomie podstawowym i do tego dodatkowo następujące lektury:
I. LITERATURA POLSKA
− Jan Kochanowski Treny
− Juliusz Słowacki Kordian
− Witold Gombrowicz Trans‐Atlantyk
− Maria Kuncewiczowa Cudzoziemka
− Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy
II. LITERATURA POWSZECHNA
− Dante Boska Komedia – fragmenty Piekła
− Jan Wolfgang Goethe Faust – część I: fragmenty sceny w pracowni (rozmyślania Fausta o sobie i swoim życiu, rozmowa z Mefistofelesem)
− Franz Kafka Proces
− Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata
Poza wymienionymi lekturami warto oczywiście rozszerzyć swoją wiedzę o inne lektury szkolne – Zawsze na egzaminie warto wiedzieć więcej, te podane wyżej to jednak najważniejsza podstawa.
− Bogurodzica szerszy kontekst poezji średniowiecznej
− Jan Kochanowski – fraszki, pieśni i treny (wybór)
− Jan Andrzej Morsztyn – wybór wierszy
− Daniel Naborowski – wybór wierszy
− Wacław Potocki – wybór wierszy
− Ignacy Krasicki – bajki, satyry (wybór), Hymn do miłości ojczyzny
− Adam Mickiewicz – Romantyczność
− Adam Mickiewicz Pan Tadeusz
− Adam Mickiewicz Dziady cz. III
− Juliusz Słowacki Kordian: akt I, akt II, akt III sc. 5 i 6
− Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia: część I, część III (scena w obozie rewolucji), część IV (scena w obozie arystokracji i scena finałowa)
− Adam Mickiewicz – wybór wierszy
− Juliusz Słowacki – wybór wierszy
− Cyprian Kamil Norwid – wybór wierszy
− Bolesław Prus Lalka
− Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem – fragmenty z tomu III: rozmowa Andrzejowej Korczyńskiej z synem, rozmowa Benedykta Korczyńskiego z synem
− Eliza Orzeszkowa Gloria victis
− Maria Konopnicka Mendel Gdański
− Bolesław Prus Kamizelka
− Henryk Sienkiewicz Potop
− Kazimierz Przerwa-Tetmajer – wybór wierszy
− Jan Kasprowicz – wybór wierszy
− Leopold Staff – wybór wierszy z różnych epok
− Stanisław Wyspiański Wesele
− Władysław Stanisław Reymont Chłopi (t. I)
− Stefan Żeromski Ludzie bezdomni
− Stefan Żeromski Przedwiośnie
− Witold Gombrowicz Ferdydurke – rozdz. II, III, VI, VII, VIII, IX, X, XII, XIV
− Zofia Nałkowska Granica
− Tadeusz Borowski Pożegnanie z Marią (Pożegnanie z Marią, U nas, w Auschwitzu ..., Proszę państwa do gazu, Bitwa pod Grunwaldem)
− Gustaw Herling-Grudziński Inny świat
− Bolesław Leśmian – wybór wierszy
− Julian Tuwim – wybór wierszy
− Maria Pawlikowska-Jasnorzewska – wybór wierszy
− Czesław Miłosz – wybór wierszy
− Krzysztof Kamil Baczyński – wybór wierszy
− Tadeusz Różewicz – wybór wierszy
− Zbigniew Herbert – wybór wierszy
− Miron Białoszewski – wybór wierszy
− Wisława Szymborska – wybór wierszy
− Stanisław Barańczak – wybór wierszy
− Jan Twardowski – wybór wierszy
− Sławomir Mrożek Tango
− Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem
Uwaga ważne: wymagana będzie także znajomość kontekstów biblijnych, antycznych i innych.
II. LITERATURA POWSZECHNA
− Sofokles Król Edyp
− Horacy – wybór pieśni
− William Szekspir Makbet
− Molier Świętoszek
− Jan Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera
− Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara
− Joseph Conrad Jądro ciemności
− Albert Camus Dżuma
Przy zdawaniu Matury na poziomie rozszerzonym obowiązują te same lektury co na poziomie podstawowym i do tego dodatkowo następujące lektury:
I. LITERATURA POLSKA
− Jan Kochanowski Treny
− Juliusz Słowacki Kordian
− Witold Gombrowicz Trans‐Atlantyk
− Maria Kuncewiczowa Cudzoziemka
− Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy
II. LITERATURA POWSZECHNA
− Dante Boska Komedia – fragmenty Piekła
− Jan Wolfgang Goethe Faust – część I: fragmenty sceny w pracowni (rozmyślania Fausta o sobie i swoim życiu, rozmowa z Mefistofelesem)
− Franz Kafka Proces
− Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata
Poza wymienionymi lekturami warto oczywiście rozszerzyć swoją wiedzę o inne lektury szkolne – Zawsze na egzaminie warto wiedzieć więcej, te podane wyżej to jednak najważniejsza podstawa.
„Antygona” - Sofokles
„Mitologia” - Jan Parandowski
Biblia - dzieło natchnione
„Quo vadis” - Henryk Sienkiewicz
„Kwiatki św. Franciszka” - anonim
„Zygmuntowskie czasy” - Józef Kraszewski
„Odprawa posłów greckich” - Jan Kochanowski
„Ogniem i mieczem” - Henryk Sienkiewicz
„Potop” - Henryk Sienkiewicz
„Pan Wołodyjowski” - Henryk Sienkiewicz
„Makbet” - William Szekspir
„Cyd” - Pierre Corneille
„Powrót posła” - Julian Niemcewicz
„Kubuś Fatalista i jego pan” - Denis Diderot
„Cierpienia młodego Wertera” - Johann Goethe
„Konrad Wallenrod” - Adam Mickiewicz
„Dziady” - Adam Mickiewicz
„Pan Tadeusz” - Adam Mickiewicz
„Kordian” - Juliusz Słowacki
„Fantazy” - Juliusz Słowacki
„Beniowski” - Juliusz Słowacki
„Nie-Boska Komedia” - Zygmunt Krasiński
„Śluby panieńskie” - Aleksander Fredro
„Ojciec Goriot” - Honoriusz Balzac
„Nad Niemnem” - Eliza Orzeszkowa
„Lalka” - Bolesław Prus
„Zbrodnia i kara” - Fiodor Dostojewski
„Tonio Krger” - Tomasz Mann
„Chłopi” - Władysław Reymont
„Wierna rzeka” - Stefan Żeromski
„Ludzie bezdomni” - Stefan Żeromski
„Noc listopadowa” - Stanisław Wyspiański
„Warszawianka” - Stanisław Wyspiański
„Wesele” - Stanisław Wyspiański
„Wyzwolenie” - Stanisław Wyspiański
„Moralność pani Dulskiej” - Gabriela Zapolska
„Dzika kaczka” - Henryk Ibsen
„Martin Eden” - Jack London
Opowiadania („Śmierć urzędnika”, „Kameleon”, „Końskie nazwisko”, „Spać się chce”) - Antoni Czechow
„Lord Jim” - Joseph Conrad
„Przedwiośnie” - Stefan Żeromski
„Szewcy” - Witkacy
„Noce i dnie” - Maria Dąbrowska
„Granica” - Zofia Nałkowska
„Brzezina” - Jarosław Iwaszkiewicz: Stanisław, Bolesław, Malwina, Ola, Basia
„Sklepy cynamonowe” - Bruno Schulz: Jakub, Józef
„Ferdydurke” - Witold Gombrowicz
„Mistrz i Małgorzata” - Michał Bułhakow
„Proces” - Franz Kafka
Proza obozowa („Pożegnanie z Marią”, „Proszę państwa do gazu”, „U nas w Auschwitzu”, „Dzień na Harmenzach”, „Bitwa pod Grunwaldem”)- Tadeusz Borowski
„Medaliony” („Doktor Spanner”, „Kobieta cmentarna”, „Przy torze kolejowym”, „Dwojra Zielona”, „Dno”, „Wiza”, „Człowiek jest mocny”, „Dzieci i kobiety w Oświęcimiu”)- Zofia Nałkowska
„Inny świat” Gustaw Herling-Grudziński
Opowiadania okupacyjne („Młyn nad Lutynią”, „Stara cegielnia”, „Kościół w Skaryszewie”)- Jarosław Iwaszkiewicz
„Zdążyć przed Panem Bogiem” - Hanna Krall
„Rozmowy z katem” - Kazimierz Moczarski
„Pamiętnik z powstania warszawskiego” - Miron Białoszewski
„Popiół i diament” - Jerzy Andrzejewski
„Dwa teatry” - Jerzy Szaniawski
„Początek” - Andrzej Szczypiorski
„Następny do raju” - Marek Hłasko
„Ósmy dzień tygodnia” - Marek Hłasko
„Kartoteka” - Tadeusz Różewicz
„Mała apokalipsa” - Tadeusz Konwicki
„Tango” - Sławomir Mrożek
„Operetka” - Witold Gombrowicz
„Czekając na Godota” - Samuel Beckett
„Dżuma” - Albert Camus
„Rok 1984” - George Orwell
„Komu bije dzwon” - Ernest Hemingway
„Mitologia” - Jan Parandowski
Biblia - dzieło natchnione
„Quo vadis” - Henryk Sienkiewicz
„Kwiatki św. Franciszka” - anonim
„Zygmuntowskie czasy” - Józef Kraszewski
„Odprawa posłów greckich” - Jan Kochanowski
„Ogniem i mieczem” - Henryk Sienkiewicz
„Potop” - Henryk Sienkiewicz
„Pan Wołodyjowski” - Henryk Sienkiewicz
„Makbet” - William Szekspir
„Cyd” - Pierre Corneille
„Powrót posła” - Julian Niemcewicz
„Kubuś Fatalista i jego pan” - Denis Diderot
„Cierpienia młodego Wertera” - Johann Goethe
„Konrad Wallenrod” - Adam Mickiewicz
„Dziady” - Adam Mickiewicz
„Pan Tadeusz” - Adam Mickiewicz
„Kordian” - Juliusz Słowacki
„Fantazy” - Juliusz Słowacki
„Beniowski” - Juliusz Słowacki
„Nie-Boska Komedia” - Zygmunt Krasiński
„Śluby panieńskie” - Aleksander Fredro
„Ojciec Goriot” - Honoriusz Balzac
„Nad Niemnem” - Eliza Orzeszkowa
„Lalka” - Bolesław Prus
„Zbrodnia i kara” - Fiodor Dostojewski
„Tonio Krger” - Tomasz Mann
„Chłopi” - Władysław Reymont
„Wierna rzeka” - Stefan Żeromski
„Ludzie bezdomni” - Stefan Żeromski
„Noc listopadowa” - Stanisław Wyspiański
„Warszawianka” - Stanisław Wyspiański
„Wesele” - Stanisław Wyspiański
„Wyzwolenie” - Stanisław Wyspiański
„Moralność pani Dulskiej” - Gabriela Zapolska
„Dzika kaczka” - Henryk Ibsen
„Martin Eden” - Jack London
Opowiadania („Śmierć urzędnika”, „Kameleon”, „Końskie nazwisko”, „Spać się chce”) - Antoni Czechow
„Lord Jim” - Joseph Conrad
„Przedwiośnie” - Stefan Żeromski
„Szewcy” - Witkacy
„Noce i dnie” - Maria Dąbrowska
„Granica” - Zofia Nałkowska
„Brzezina” - Jarosław Iwaszkiewicz: Stanisław, Bolesław, Malwina, Ola, Basia
„Sklepy cynamonowe” - Bruno Schulz: Jakub, Józef
„Ferdydurke” - Witold Gombrowicz
„Mistrz i Małgorzata” - Michał Bułhakow
„Proces” - Franz Kafka
Proza obozowa („Pożegnanie z Marią”, „Proszę państwa do gazu”, „U nas w Auschwitzu”, „Dzień na Harmenzach”, „Bitwa pod Grunwaldem”)- Tadeusz Borowski
„Medaliony” („Doktor Spanner”, „Kobieta cmentarna”, „Przy torze kolejowym”, „Dwojra Zielona”, „Dno”, „Wiza”, „Człowiek jest mocny”, „Dzieci i kobiety w Oświęcimiu”)- Zofia Nałkowska
„Inny świat” Gustaw Herling-Grudziński
Opowiadania okupacyjne („Młyn nad Lutynią”, „Stara cegielnia”, „Kościół w Skaryszewie”)- Jarosław Iwaszkiewicz
„Zdążyć przed Panem Bogiem” - Hanna Krall
„Rozmowy z katem” - Kazimierz Moczarski
„Pamiętnik z powstania warszawskiego” - Miron Białoszewski
„Popiół i diament” - Jerzy Andrzejewski
„Dwa teatry” - Jerzy Szaniawski
„Początek” - Andrzej Szczypiorski
„Następny do raju” - Marek Hłasko
„Ósmy dzień tygodnia” - Marek Hłasko
„Kartoteka” - Tadeusz Różewicz
„Mała apokalipsa” - Tadeusz Konwicki
„Tango” - Sławomir Mrożek
„Operetka” - Witold Gombrowicz
„Czekając na Godota” - Samuel Beckett
„Dżuma” - Albert Camus
„Rok 1984” - George Orwell
„Komu bije dzwon” - Ernest Hemingway
Pierwiastki chemiczne
Pierwiastek chemiczny, substancja prosta
stanowiąca zbiór atomów o tej samej liczbie atomowej. Atomy danego
pierwiastka chemicznego mogą się różnić liczbą neutronów, a zatem i masą jądra. Atomy takie nazywamy izotopami danego pierwiastka. Niektóre
pierwiastki chemiczne tworzą odmiany alotropowe (alotropia).
Przemiany jednych pierwiastków w inne zachodzą samorzutnie w przypadku pierwiastków promieniotwórczych (promieniotwórczość naturalna), lub w przypadku innych pierwiastków tylko w wyniku bombardowania jąder atomowych wysokoenergetycznymi cząstkami (np. protonami, deuteronami, cząstkami α) lub powolnymi neutronami. Pierwiastki chemiczne o liczbie atomowej większej od 92 otrzymywane są w wyniku sztucznych reakcji jądrowych.
Pierwiastki chemiczne najogólniej dzielimy na metale, niemetale i półmetale (obecnie nazwa półmetale nie jest zalecana). Większość z nich występuje we Wszechświecie w związkach chemicznych lub w postaci mieszaniny izotopów. Obecnie znanych jest 115 pierwiastków (usystematyzowanych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych) odpowiadających liczbom atomowym od 1 do 118.
Przemiany jednych pierwiastków w inne zachodzą samorzutnie w przypadku pierwiastków promieniotwórczych (promieniotwórczość naturalna), lub w przypadku innych pierwiastków tylko w wyniku bombardowania jąder atomowych wysokoenergetycznymi cząstkami (np. protonami, deuteronami, cząstkami α) lub powolnymi neutronami. Pierwiastki chemiczne o liczbie atomowej większej od 92 otrzymywane są w wyniku sztucznych reakcji jądrowych.
Pierwiastki chemiczne najogólniej dzielimy na metale, niemetale i półmetale (obecnie nazwa półmetale nie jest zalecana). Większość z nich występuje we Wszechświecie w związkach chemicznych lub w postaci mieszaniny izotopów. Obecnie znanych jest 115 pierwiastków (usystematyzowanych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych) odpowiadających liczbom atomowym od 1 do 118.
Wynalazki historyczne :)
Według mnie Zośka jest prawdziwym bohaterem. Przytoczę więc kilka argumentów na poparcie mojej tezy.
Zośka to pseudonim Tadeusza Zawadzkiego. Jest to jeden z głównych bohaterów powieści Aleksandra, Kamińskiego - "Kamienie na Szaniec".
Miał on nieczęsto spotykane - szczególnie w dzisiejszym świecie - usposobienie. Był delikatny, łagodny i wrażliwy. Przede wszystkim, był wielkim patriotą i mimo to, że był świadom co za to grozi, podejmował akcje przeciwko okupantom, nie poddawał się w trudnych chwilach. Często na własną rękę zrywał niemieckie flagi, i malował hasła propagujące walkę o wolność. W trudnych chwilach zawsze był oparciem dla kolegów. Jak każdy człowiek miewał wady, jednak uparcie dążył do bycia coraz lepszym. Przykładem jest chociażby jego brak umiejętności pływackich. Przezwyciężył nawet swój strach przed wodą, i opracował pływanie do tego stopnia, że reprezentował „Buki” na zawodach pływackich. Gdy wstąpił w szeregi Małego Sabotażu starał się dążyć do perfekcji także w tym zakresie. Nieustannie i coraz bardziej otwarcie działał na niekorzyść okupantów. Na końcu, poprowadził atak na posterunek w Sieczychach . Akcja została poprowadzona wzorowo, jednak Zośka, który jako pierwszy wpadł na posterunek zmarł.
Tadeusz Zawadzki był wielkim człowiekiem, a także wielkim patriotą. Bez wątpienia jest także prawdziwym bohaterem, który nie wahał się zginąć za ojczyznę
Zośka to pseudonim Tadeusza Zawadzkiego. Jest to jeden z głównych bohaterów powieści Aleksandra, Kamińskiego - "Kamienie na Szaniec".
Miał on nieczęsto spotykane - szczególnie w dzisiejszym świecie - usposobienie. Był delikatny, łagodny i wrażliwy. Przede wszystkim, był wielkim patriotą i mimo to, że był świadom co za to grozi, podejmował akcje przeciwko okupantom, nie poddawał się w trudnych chwilach. Często na własną rękę zrywał niemieckie flagi, i malował hasła propagujące walkę o wolność. W trudnych chwilach zawsze był oparciem dla kolegów. Jak każdy człowiek miewał wady, jednak uparcie dążył do bycia coraz lepszym. Przykładem jest chociażby jego brak umiejętności pływackich. Przezwyciężył nawet swój strach przed wodą, i opracował pływanie do tego stopnia, że reprezentował „Buki” na zawodach pływackich. Gdy wstąpił w szeregi Małego Sabotażu starał się dążyć do perfekcji także w tym zakresie. Nieustannie i coraz bardziej otwarcie działał na niekorzyść okupantów. Na końcu, poprowadził atak na posterunek w Sieczychach . Akcja została poprowadzona wzorowo, jednak Zośka, który jako pierwszy wpadł na posterunek zmarł.
Tadeusz Zawadzki był wielkim człowiekiem, a także wielkim patriotą. Bez wątpienia jest także prawdziwym bohaterem, który nie wahał się zginąć za ojczyznę
Historia! Najważniejsze daty, które trzeba znać :)
Najważniejsze daty z historii Polski
966 - Chrzest Polski1000 - Zjazd w Gnieźnie
1138 - Podział Polski na dzielnice
1226 - Sprowadzenie Krzyżaków do Polski przez księcia mazowieckiego Konrada
1241 - Najazd Tatarów, bitwa pod Legnicą
1327 - Początek wojny z Zakonem Krzyżackim
1331 - Bitwa pod Płowcami, pokonanie Krzyżaków
1335 - Zjazd w Wyszehradzie monarchów Czech, Węgier i Polski w celu rozstrzygnięcia wojny z Krzyżakami
1343 - Zawarcie pokoju w Kaliszu
1385 - Unia polsko - litewska
1410 - Bitwa pod Grunwaldem
1411 - Pokój w Toruniu
1431-35 - Wojna z Krzyżakami zakończona pokojem w Brześciu Kujawskim
1444 - Bitwa po Warną
1454 - 66 Wojna trzynastoletnia z Zakonem Krzyżackim
1466 - II pokój w Toruniu
1519-21 - Ostatnia wojna Zakonu Krzyżackiego z Polską
1525 - Hołd Pruski, Albrecht Hochenzollern składa hołd lenny Zygmuntowi I Staremu
1569 - Unia lubelska z Litwą
1570 - Unia sandomierska, porozumienie wszystkich wyznań protestanckich (z wyjątkiem arian), że nie będą się wzajemnie zwalczać
1573 - Konfederacja warszawska, pierwsza wolna elekcja
1596 - Unia brzeska
1600 - Początek wojny ze Szwedami
1605 - Bitwa pod Kircholmem
1618-48 - Wojna trzydziestoletnia
1622 - Rozejm ze Szwedami w Mitawie
1627 - Bitwa morska pod Oliwą
1629 - Pokój w Altmarku
1609-19 - Wojny polsko-rosyjskie
1620-99 - Wojny polsko-tureckie
1620 - Klęska pod Cecorą
1621 - Bitwa pod Chocimiem
1672 - Najazd turecki na Polskę, zdobycie przez Turków Kamieńca Podolskiego
1673 - Zwycięstwo pod Chocimiem
1683 - Odsiecz wiedeńska
1699 - Pokój w Karłowicach
1717 - Sejm Niemy
1768-72 - Konfederacja barska
1772 - I rozbiór Polski dokonany przez Rosję, Austrię i Prusy
1788-92 - Sejm Wielki Czteroletni
1791 - Uchwalenie Konstytucji 3 Maja
1792 - Konfederacja Targowicka
1793 - II rozbiór Polski dokonany przez Rosję, Austrię i Prusy
1797 - Powstanie Legionów Polskich we Włoszech
1807 - Utworzenie Królestwa Polskiego
1809 - Wojna z Austrią
1816 - Utworzenie Królestwa Polskiego
1830 - Wybuch powstania listopadowego
1846 - Wybuch powstania krakowskiego
1863 - Wybuch powstania styczniowego
1914-18 - I wojna światowa
1914 - Utworzenie Polskiej Organizacji Wojskowej przez Józefa Piłsudzkiego
1918 - Odzyskanie niepodległości
1919 - Uchwalenie Małej Konstytucji
1919-21 - Wojna polsko-bolszewicka
1921 - Bitwa warszawska (cud nad Wisłą)
1921 - Traktat ryski, ustanowienie granic Polski
1926 - Konstytucja marcowa
1926 - Zamach majowy marszałka Józefa Piłsudzkiego
1939 - Zerwanie przez Niemcy paktu o nieagresji Polski, wybuch II wojny światowej
1940-45 - Powstanie i działalność Polskiego Państwa Podziemnego
1943 - Powstanie w getcie warszawskim
1944 - Wybuch Powstania Warszawskiego
1945 - Zakończenie II wojny światowej, konfederacja w Jałcie, bezwarunkowa kapitulacja III Rzeszy, konfederacja w Poczdamie
1947-56 - Polska w okresie stalinizmu
1980 - Powstanie NSZZ „Solidarność”
1981 - Powstanie stanu wojennego w Polsce
1989 - Obrady Okrągłego Stołu, koniec rządów komunistycznych
Fizyka :( nie lubimy
I zasada dynamiki |
---|
W inercjalnym układzie odniesienia, jeśli na ciało nie działa żadna siła lub siły działające równoważą się, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. |
- Lex I. Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi vel movendi uniformiter in directum, nisi quatenus illud a viribus impressis cogitur statum suum mutare.
- Każde ciało trwa w swym stanie spoczynku lub ruchu prostoliniowego jednostajnego, jeżeli siły przyłożone nie zmuszą ciała do zmiany tego stanu.
Wybierzmy ciało spełniające założenia pierwszej zasady dynamiki i przypiszmy mu pewien układ odniesienia. Każde ciało, na które też nie działa żadna siła będzie w tym układzie odniesienia również spoczywało lub poruszało się po linii prostej ruchem jednostajnym. Każdemu takiemu ciału również można przypisać pewien nowy układ odniesienia. Układy te będą względem siebie spoczywały lub poruszały się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Takie układy odniesienia nazywamy układami inercjalnymi.
Dlatego pierwsza zasada dynamiki jest traktowana jako postulat istnienia inercjalnego układu odniesienia i jest formułowana:
- Istnieje układ odniesienia, w którym ciało nie podlegające oddziaływaniom zewnętrznym spoczywa lub porusza się po prostej ze stałą prędkością.
Wyżej opisany sposób zamiany opisu ruchu z jednego układu odniesienia do innego w mechanice klasycznej nazywany jest transformacją Galileusza.
Bezwładność ciał jest to zdolność ciał do przeciwstawiania się wszelkim zmianom ruchu. Miarą bezwładności jest jego masa.
II zasada dynamiki[edytuj]
II zasada dynamiki |
---|
Jeśli siły działające na ciało nie równoważą się (czyli siła wypadkowa jest różna od zera), to ciało porusza się z przyspieszeniem wprost proporcjonalnym do siły wypadkowej, a odwrotnie proporcjonalnym do masy ciała. |
Lex II. Mutationem motus proportionalem esse vi motrici impressae, et fieri secundum lineam rectam qua vis illa imprimitur.
- Zmiana ruchu jest proporcjonalna do przyłożonej siły poruszającej i odbywa się w kierunku prostej, wzdłuż której siła jest przyłożona.
- Zmiana pędu ciała jest proporcjonalna do działającej siły wypadkowej.
- Przyspieszenie z jakim porusza się ciało jest proporcjonalne do działającej siły, a odwrotność masy jest współczynnikiem proporcjonalności. Kierunek i zwrot przyspieszenia jest zgodny z kierunkiem i zwrotem siły.
- Osobny artykuł: Druga zasada dynamiki ruchu obrotowego.
III zasada dynamiki (zasada akcji i reakcji)[edytuj]
III zasada dynamiki |
---|
Oddziaływania ciał są zawsze wzajemne. Siły wzajemnego oddziaływania dwóch ciał mają takie same wartości, taki sam kierunek, przeciwne zwroty i różne punkty przyłożenia (każda działa na inne ciało). |
W wersji skróconej:
Każdej akcji towarzyszy reakcja równa co do wartości i kierunku lecz przeciwnie zwrócona.
- Lecz należy pamiętać, że siły się nie równoważą.
Lex III. Actioni contrariam semper et aequalem esse reactionem; sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse aequales et in partes contrarias dirigi.
- Względem każdego działania istnieje przeciwdziałanie zwrócone przeciwnie i równe, to jest wzajemne działania dwóch ciał są zawsze równe i zwrócone przeciwnie.
W zasadach dynamiki
- ciało oznacza punkt materialny,
- ruch dotyczy ruchu względem układu odniesienia będącego układem inercjalnym.
Przysposobienie obronne :) pierwsza pomoc
Łańcuch ratunkowy
Łańcuch ratunkowy jest zespołem czynności ratowniczych zazębiających się i dających większe rokowania na przeżycie poszkodowanego.
Procedury zabezpieczania są zależne od sytuacji. Standardowo w wypadkach komunikacyjnych zatrzymuje się ruch na danym odcinku drogi. W tym celu na drodze, w odpowiednio oddalonym miejscu ustawia się trójkąt ostrzegawczy. Praktycznie odległość ustawienia trójkąta od miejsca zdarzenia zależy od rodzaju drogi (inna będzie na drodze gminnej, inna na autostradzie), warunków atmosferycznych, rzeźby terenu, itd. Trójkąt ostrzegawczy w razie konieczności może być zastąpiony np. samochodem, który – o ile jest dobrze widoczny – może spełniać podobną funkcję.
Wypadki w domu, szkole, miejscu pracy nie wymagają zwykle szczególnych zabezpieczeń. W przypadku drgawek (np. epilepsji) konieczne jest usunięcie twardych przedmiotów (stoły, krzesła), aby ograniczyć urazy kończyn i tułowia.
Jeśli niemożliwe jest wystarczające opanowanie sytuacji (płonące mieszkanie lub samochód, skażenie chemiczne, pojazd mogący zjechać ze zbocza, możliwość karambolu, itd., ale także zagrożenie wstrząsem znajdujących się wewnątrz pojazdu poszkodowanych) w miarę możliwości przystępuje się do ewakuacji poszkodowanych
Łańcuch ratunkowy jest zespołem czynności ratowniczych zazębiających się i dających większe rokowania na przeżycie poszkodowanego.
- Prewencja – nauczanie zasad pierwszej pomocy teoretycznie i praktycznie
- Wczesne rozpoznanie i wezwanie pomocy – w tym ogniwie należy rozpoznać rodzaj zagrożenia. Należy opisać co się dzieje z poszkodowanym
- Wczesne rozpoczęcie RKO (resuscytacji krążeniowo-oddechowej) – jeżeli dojdzie do nagłego zatrzymania krążenia
- Wczesna defibrylacja – do NZK dochodzi głównie poprzez mechanizm migotania komór aby przywrócić prawidłową pracę serca należy wykonać defibrylacje. ERC (Europejska Rada Resuscytacji) wprowadziła program z użyciem AED – automatyczny defibrylator zewnętrzny
- Opieka poresuscytacyjna – są to czynności wykonywane w szpitalu, są to czynności medyczne wykonywane w celu przywrócenia poszkodowanego do jak najlepszej sprawności i powrotu do normalnego życia.
Zakres pierwszej pomocy
W zakres pierwszej pomocy przedmedycznej wchodzą takie czynności jak (istotna kolejność):- zabezpieczenie miejsca wypadku
- sprawdzenie stanu poszkodowanego (podstawowych funkcji życiowych – krążenia, oddechu i świadomości, zlokalizowanie odniesionych urazów)
- zapewnienie sobie pomocy, wezwanie pogotowia ratunkowego lub innych specjalistycznych służb ratowniczych
- prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej, zatamowanie krwotoków i działanie przeciwwstrząsowe
- wykonanie pozostałych/innych czynności ratunkowych zależnych od stanu poszkodowanego
- ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (jedynie jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny i zaistniała potrzeba pozostawienia go bez opieki na dłuższy okres czasu)
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Zabezpieczenie miejsca wypadku ma na celu ochronę zarówno poszkodowanego, ratownika, jak i osób trzecich (gapiów, innych uczestników ruchu drogowego, itp.).Procedury zabezpieczania są zależne od sytuacji. Standardowo w wypadkach komunikacyjnych zatrzymuje się ruch na danym odcinku drogi. W tym celu na drodze, w odpowiednio oddalonym miejscu ustawia się trójkąt ostrzegawczy. Praktycznie odległość ustawienia trójkąta od miejsca zdarzenia zależy od rodzaju drogi (inna będzie na drodze gminnej, inna na autostradzie), warunków atmosferycznych, rzeźby terenu, itd. Trójkąt ostrzegawczy w razie konieczności może być zastąpiony np. samochodem, który – o ile jest dobrze widoczny – może spełniać podobną funkcję.
Wypadki w domu, szkole, miejscu pracy nie wymagają zwykle szczególnych zabezpieczeń. W przypadku drgawek (np. epilepsji) konieczne jest usunięcie twardych przedmiotów (stoły, krzesła), aby ograniczyć urazy kończyn i tułowia.
Jeśli niemożliwe jest wystarczające opanowanie sytuacji (płonące mieszkanie lub samochód, skażenie chemiczne, pojazd mogący zjechać ze zbocza, możliwość karambolu, itd., ale także zagrożenie wstrząsem znajdujących się wewnątrz pojazdu poszkodowanych) w miarę możliwości przystępuje się do ewakuacji poszkodowanych
Biologia. Układ hormonalny
Hormony - związki organiczne (białkowe lub tłuszczowe) regulujące i
koordynujące funkcjonowanie tkanek i narządów; wydzielane przez gruczoły
dokrewne.
Hormony:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Biologia. Porównanie mejozy i mitozy
MITOZA: zachodzi w komórkach somatycznych i składa się z jednego cyklu podziałowego, prowadzącego do powstania dwóch komórek o niezmiennej liczbie chromosomów; prowadzi do namnażania komórek, ma znaczenie w procesach wzrostu i regeneracji organizmu, na skutek mitozy powstają dwie komórki potomne, składa się z faz: profazy, metafazy, anafazy i telofazy.
Profaza: formowanie się chromosomów; na początku każdy z chromosomów składa się z dwóch ściśle połączonych chromatyd podczas profazy zanika jąderko, pęka otoczka jądrowa co stanowi koniec tej fazy
Metafaza: uporządkowanie położenia chromosomów; w tej fazie do centometrów przyłączają się białkowe włókienka wrzeciona podziałkowego co powoduje przesunięcie chromosomów w strefę środkową komórki. Pod koniec metafazy rozpoczyna się skracanie włókienek wrzeciona podziałowego. Wskutek tego pojawiają się siły ciągnące chromatydy w przeciwne strony. Doprowadza to do pęknięcia centromerów i rozpadu każdego chromosomu na dwie chromatydy, odtąd zwane chromosomami potomnymi.
Anafaza- wędrówka grup chromosomów potomnych do przeciwległych biegunów komórki. Spowodowane jest to głównie kurczeniem się włókienek wrzeciona podziałowego. Rozchodzące się do przeciwległych biegunów komplety pojedynczych chromosomów przesuwają przed sobą organelle komórkowe. Zostają one rozdzielone na dwa prawie równe zespoły.
Telofaza – rozpoczyna się gdy wędrujące grupy chromosomów potomnych osiągają największe oddalenie, dookoła dwóch grup chromosomów potomnych tworzone są otoczki jądrowe, natomiast chromosomy ulegają despiralizacji do chromatyny. Później pojawiają się jąderka. Powstają więc dwa jądra potomne o takiej samej liczbie chromosomów (i liczbie cząstek DNA) jak jądro macierzyste. W czasie ostatniej fazy mitozy dochodzi do cytokinezy powstają wiec dwie odrębne komórki.
Interfaza- najdłuższa faza cyklu komórkowego , może być przygotowaniem do następnego podziału bądź oznaczać specjalizację, podwojenie liczby cząsteczek DNA
MEJOZA: składa się z dwóch podziałów prowadzących do powstania czterech komórek o zredukowanej do połowy liczbie chromosomów. Zachodzi w komórkach macierzystych gamet oraz zarodników. Podział redukcyjny bo zmienia liczbę chromosomów w jądrach komórek potomnych w ten sposób ze redukuje je o połowę, mejozę poprzedza interfaza. Składa się z pierwszego podziału mejotycznego zwanego redukcyjnym i drugiego który dobywa się na zasadzie mitozy.
Profaza I – pojawiające się chromosomy dobierają się parami tworząc biwalenty, które mogą utworzyć tylko dwa podobne chromosomy zwane homologicznymi, połączenie to umożliwia mieszanie materiału genetycznego czyli chromatydy wymieniają między sobą odcinki.
Metafaza I – włókienka wrzeciona podziałowego przyłączają się centromerów i układają całe biwalenty w płaszczyźnie środkowej komórki. Stopniowy skurcz włókienek wrzeciona podziałowego prowadzi do rozerwania biwalentów.
Anafaza I – skracające się włókienka wrzeciona kariokinetycznego odciągają chromosomy homologiczne do przeciwległych biegunów komórki. Czyli z każdego biwalentu jeden chromosom przemieszcza się do jednego bieguna a drugi do drugiego. Anafaza kończy się w momencie gdy grupy chromosomów osiągną maksymalne oddalenie.
Telofaza I – wokół grup chromosomów odtwarzana jest otoczka jądrowe. Chromosomy częściowo ulegają despiralizacji, zwykle następuje też cytokineza.
W wyniku pierwszego podziału mejotycznego powstają dwie jednojądrowe komórki. Każda z nich ma podwójne chromosomy po jednym z każdej pary chromosomów homologicznych.
Drugi podział przypomina mitozę ale nie jest taki sam, bo nie poprzedza go replikacja DNA podział ten w każdym z jąder prowadzi do rozdziału chromosomów na chromatydy czyli do zmniejszenia liczby cząsteczek DNA o połowę. Ostatecznym skutkiem drugiego podziału mejotycznego jest zwiększenie liczby komórek potomnych do czterech haploidalnych. Komórki mają pojedyncze chromosomy niewymieszane czyli rodzicielskie oraz wymieszane.
Profaza: formowanie się chromosomów; na początku każdy z chromosomów składa się z dwóch ściśle połączonych chromatyd podczas profazy zanika jąderko, pęka otoczka jądrowa co stanowi koniec tej fazy
Metafaza: uporządkowanie położenia chromosomów; w tej fazie do centometrów przyłączają się białkowe włókienka wrzeciona podziałkowego co powoduje przesunięcie chromosomów w strefę środkową komórki. Pod koniec metafazy rozpoczyna się skracanie włókienek wrzeciona podziałowego. Wskutek tego pojawiają się siły ciągnące chromatydy w przeciwne strony. Doprowadza to do pęknięcia centromerów i rozpadu każdego chromosomu na dwie chromatydy, odtąd zwane chromosomami potomnymi.
Anafaza- wędrówka
Telofaza – rozpoczyna się gdy wędrujące
Interfaza- najdłuższa faza cyklu komórkowego , może być przygotowaniem do następnego podziału bądź oznaczać specjalizację, podwojenie liczby cząsteczek DNA
MEJOZA: składa się z dwóch podziałów prowadzących do powstania czterech komórek o zredukowanej do połowy liczbie chromosomów. Zachodzi w komórkach macierzystych gamet oraz zarodników. Podział redukcyjny bo zmienia liczbę chromosomów w jądrach komórek potomnych w ten sposób ze redukuje je o połowę, mejozę poprzedza interfaza. Składa się z pierwszego podziału mejotycznego zwanego redukcyjnym i drugiego który dobywa się na zasadzie mitozy.
Profaza I – pojawiające się chromosomy dobierają się parami tworząc biwalenty, które mogą utworzyć tylko dwa podobne chromosomy zwane homologicznymi, połączenie to umożliwia mieszanie materiału genetycznego czyli chromatydy wymieniają między sobą odcinki.
Metafaza I – włókienka wrzeciona podziałowego przyłączają się centromerów i układają całe biwalenty w płaszczyźnie środkowej komórki. Stopniowy skurcz włókienek wrzeciona podziałowego prowadzi do rozerwania biwalentów.
Anafaza I – skracające się włókienka wrzeciona kariokinetycznego odciągają chromosomy homologiczne do przeciwległych biegunów komórki. Czyli z każdego biwalentu jeden chromosom przemieszcza się do jednego bieguna a drugi do drugiego. Anafaza kończy się w momencie gdy
Telofaza I – wokół grup chromosomów odtwarzana jest otoczka jądrowe. Chromosomy częściowo ulegają despiralizacji, zwykle następuje też cytokineza.
W wyniku pierwszego podziału mejotycznego powstają dwie jednojądrowe komórki. Każda z nich ma podwójne chromosomy po jednym z każdej pary chromosomów homologicznych.
Drugi podział przypomina mitozę ale nie jest taki sam, bo nie poprzedza go replikacja DNA podział ten w każdym z jąder prowadzi do rozdziału chromosomów na chromatydy czyli do zmniejszenia liczby cząsteczek DNA o połowę. Ostatecznym skutkiem drugiego podziału mejotycznego jest zwiększenie liczby komórek potomnych do czterech haploidalnych. Komórki mają pojedyncze chromosomy niewymieszane czyli rodzicielskie oraz wymieszane.
Funkcja kwadratowa :) na sprawdzian
Zaczynamy :)
Jeżeli a ≠ 0, to funkcję f określoną wzorem f(x) = ax2 + bx + c nazywamy funkcją kwadratową.
a, b, c - współczynniki liczbowe funkcji kwadratowej,
Δ = b2 - 4ac - wyróżnik funkcji kwadratowej.
Dziedziną funkcji kwadratowej jest cały zbiór liczb rzeczywistych. Zbiorem wartości funkcji dla a > 0 jest przedział:y ∈ [ - Δ 4 a , + ∞ ) ,
dla a < 0 przedział
y ∈ ( - ∞ , - Δ 4 a ] .
Funkcję kwadratową można zapisać w postaci ogólnej (wielomianowej), kanonicznej lub iloczynowej.
- postać ogólna: f(x) = ax2 + bx + c.
- postać kanoniczna: f(x) = a(x - p)2 + q, gdziep = - b 2 a , q = - Δ 4 a
- postać iloczynowa: f(x) = a(x - x1)(x - x2), gdzie x1, x2 są miejscami zerowymi.
Wykres funkcji kwadratowej
Wykresem funkcji kwadratowej jest parabola, o wierzchołkuW = ( - b 2 a , - Δ 4 a ) ,
która jest obrazem paraboli o równaniu f(x) =
ax2, w przesunięciu o wektor
u → = [ - b 2 a , - Δ 4 a ] .
Gdy a > 0, to ramiona paraboli są skierowane w górę i posiada ona minimum globalne, w przeciwnym wypadku są skierowane w dół i ma ona maksimum globalne. Miejscem przecięcia wykresu funkcji kwadratowej z osią OY jest punkt (0, c).
Miejsca zerowe funkcji kwadratowej
Liczba miejsc zerowych funkcji kwadratowej zależy od wartości wyróżnika Δ = b2 - 4ac.
W zależności od wyróżnika Δ funkcja kwadratowa:
- posiada dwa miejsca zerowe dla Δ > 0.
- posiada jedno podwójne miejsce zerowe dla Δ = 0,
- nie posiada miejsc zerowych dla Δ < 0,
Dla Δ > 0 funkcja kwadratowa posiada dwa miejsca zerowe:x 1 = - b - Δ 2 a ,
x 2 = - b + Δ 2 a
Dla Δ = 0 jedynym miejscem zerowym jestx 0 = - b 2 a
Monotoniczność funkcji kwadratowej
Funkcja kwadratowa w pewnym przedziale jest funkcją rosnącą, a w pewnym malejącą. Jeśli a > 0 funkcja jest rosnąca dlax ∈ ( - b 2 a , + ∞ ) ,
malejąca dla
x ∈ ( - ∞ , - b 2 a ) .
Jeżeli a < 0 funkcja jest rosnąca dlax ∈ ( - ∞ , - b 2 a ) ,
malejąca dla
x ∈ ( - b 2 a , + ∞ ) .
Jeżeli a ≠ 0, to funkcję f określoną wzorem f(x) = ax2 + bx + c nazywamy funkcją kwadratową.
a, b, c - współczynniki liczbowe funkcji kwadratowej,
Δ = b2 - 4ac - wyróżnik funkcji kwadratowej.
Dziedziną funkcji kwadratowej jest cały zbiór liczb rzeczywistych. Zbiorem wartości funkcji dla a > 0 jest przedział:
Funkcję kwadratową można zapisać w postaci ogólnej (wielomianowej), kanonicznej lub iloczynowej.
- postać ogólna: f(x) = ax2 + bx + c.
- postać kanoniczna: f(x) = a(x - p)2 + q, gdzie
- postać iloczynowa: f(x) = a(x - x1)(x - x2), gdzie x1, x2 są miejscami zerowymi.
Wykres funkcji kwadratowej
Wykresem funkcji kwadratowej jest parabola, o wierzchołku
Gdy a > 0, to ramiona paraboli są skierowane w górę i posiada ona minimum globalne, w przeciwnym wypadku są skierowane w dół i ma ona maksimum globalne. Miejscem przecięcia wykresu funkcji kwadratowej z osią OY jest punkt (0, c).
Miejsca zerowe funkcji kwadratowej
Liczba miejsc zerowych funkcji kwadratowej zależy od wartości wyróżnika Δ = b2 - 4ac.
W zależności od wyróżnika Δ funkcja kwadratowa:
- posiada dwa miejsca zerowe dla Δ > 0.
- posiada jedno podwójne miejsce zerowe dla Δ = 0,
- nie posiada miejsc zerowych dla Δ < 0,
Dla Δ > 0 funkcja kwadratowa posiada dwa miejsca zerowe:
Dla Δ = 0 jedynym miejscem zerowym jest
Monotoniczność funkcji kwadratowej
Funkcja kwadratowa w pewnym przedziale jest funkcją rosnącą, a w pewnym malejącą. Jeśli a > 0 funkcja jest rosnąca dla
Jeżeli a < 0 funkcja jest rosnąca dla
Subskrybuj:
Posty (Atom)